Η γαλάζια φάλαινα κολυμπά στις θάλασσες εδώ και 4,5 εκατομμύρια χρόνια, ενώ οι Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν μέσα σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Ποιο είναι το χρονικό διάστημα που ζουν τα είδη πριν εξαφανιστούν;
Ακόμη και σε πιο ήρεμες περιόδους της ιστορίας της Γης, η απάντηση ποικίλλει ανάλογα με το είδος. Για παράδειγμα, πολλά θηλαστικά ζουν από 1 έως 2 εκατομμύρια χρόνια, σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό People & the Planet.
Λόγω της καταστροφής των ενδιαιτημάτων, της κλιματικής αλλαγής και άλλων παραγόντων, τα φυτά και τα ζώα εξαφανίζονται από τον πλανήτη γρηγορότερα σχεδόν από κάθε άλλη εποχή. Μάλιστα, ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι βρισκόμαστε στην έκτη μαζική εξαφάνιση των ειδών.
Ωστόσο, αυτός ο μέσος όρος δεν ισχύει για όλες τις γεωλογικές περιόδους ή για όλα τα θηλαστικά. Ο μέσος όρος για τα θηλαστικά της Καινοζωικής εποχής (πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια έως σήμερα) είναι 3,21 εκατομμύρια χρόνια, με τα μεγαλύτερα θηλαστικά να ζουν περισσότερο από τα μικρότερα, σύμφωνα με μελέτη που είχε δημοσιευθεί στο περιοδικό Integrative Zoology το 2013. Τα ασπόνδυλα είδη ζουν από 5 έως 10 εκ. χρόνια, κατά μέσο όρο.
Τα αρχεία απολιθωμάτων καταγράφουν την εμφάνιση και την εξαφάνιση ενός είδους, αλλά αφήνουν ένα μεγάλο περιθώριο σφάλματος επειδή οι συνθήκες πρέπει να είναι ιδανικές για να σχηματιστούν απολιθώματα και αυτές οι συνθήκες δεν είναι πάντα παρούσες όταν ένα είδος εμφανίζεται ή εξαφανίζεται από τον πλανήτη μας. Ο Στιούαρτ Πιμ, ειδικός στην εξαφάνιση των ειδών στη Σχολή Περιβάλλοντος Nicholas του αμερικανικού Πανεπιστημίου Ντιουκ, προτιμά να υπολογίζει τα ποσοστά θανάτων των ειδών που καταγράφονται κάθε μέρα, μήνα ή έτος.
«Είναι πιο εύκολο να υπολογίσουμε αυτά τα ποσοστά κυρίως επειδή ορισμένα είδη ζουν πολύ καιρό», δήλωσε ο Πιμ. «Υπάρχουν όμως και άλλα είδη που ζουν πολύ λιγότερο. Και το να υπολογίζουμε το μέσο όρο δεν βοηθά όσο νομίζουμε».
Τα ποσοστά θανάτου των ειδών είναι επίσης αμφιλεγόμενα. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Πιμ κάθε χρόνο εξαφανίζεται ένα είδος ανά 1 εκατομμύριο. Σήμερα υπάρχουν περίπου 8,7 εκατομμύρια είδη στον πλανήτη, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PLOS Biology.
Ωστόσο, άλλοι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα είδη συνήθως πεθαίνουν με ρυθμό 0,1 είδος ανά εκατομμύριο ετησίως, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι 2 είδη ανά εκατομμύριο, σύμφωνα με ερευνητικό άρθρο στο περιοδικό Science Advances.
Ο τρέχων ρυθμός εξαφάνισης είναι πολύ μεγαλύτερος από όλες τις προηγούμενες προβλέψεις, καθώς εκτιμάται ότι είναι περίπου 1.000 φορές υψηλότερος από αυτόν που έχει υπολογίσει ο Πιμ.
Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί εκτιμούν ότι ο τρέχων ρυθμός εξαφάνισης είναι 100 φορές ταχύτερος και άλλοι ότι είναι 10.000 φορές.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι εκτιμήσεις του τρέχοντος ποσοστού εξαφάνισης ποικίλλουν, εξηγεί η βιολόγος Τιέρα Κάρι από το Κέντρο Βιολογικής Ποικιλομορφίας στο Όρεγκον. «Ο ρυθμός εξαφάνισης βασίζεται στο πόσα είδη βρίσκονται στη Γη και πόσο γρήγορα εξαφανίζονται», δήλωσε η Κάρι. Όμως, σύμφωνα με τον Πιμ, περίπου το 90% των ειδών και ειδικά των εντόμων, παραμένουν άγνωστα. Εάν οι ερευνητές δεν γνωρίζουν την ύπαρξη ενός είδους, δεν μπορούν να ξέρουν ότι έχει εξαφανιστεί. Το ότι οι ερευνητές δεν έχουν εντοπίσει ένα είδος εδώ και αρκετά χρόνια, δεν σημαίνει ότι αυτό έχει εξαφανιστεί για πάντα. Επίσης, είναι δύσκολο να υπολογίσει κανείς την εξαφάνιση των ζώων που ζουν σε ζωολογικούς κήπους.
Ένα πράγμα στο οποίο συμφωνούν οι ειδικοί είναι ότι το σημερινό ποσοστό εξαφάνισης είναι πολύ υψηλό. «Τα είδη προσαρμόζονται όσο πιο γρήγορα μπορούν», λέει ο Πιμ. «Αλλά πολλά δεν μπορούν να προσαρμοστούν αρκετά γρήγορα. Και έτσι εξαφανίζονται».
ΠΗΓΗ: Livescience
www.ert.gr
Εύη Τσιριγωτάκη