Το Σάββατο 13 Μαΐου, στο opbo studio παρουσιάζεται η πρώτη ατομική έκθεση της Τζάνις Ραφαηλίδου (Janis Rafa) στην Ελλάδα, με τίτλο Riddles for resilient tongues.
Με αυτήν την έκθεση εγκαινιάζεται και το opbo studio ως χώρος τέχνης, με μία συλλογή εκθέσεων υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια της Ιωάννας Γερακίδη. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μια σειρά από ατομικές εκθέσεις καλλιτέχνιδων που εστιάζουν στις πολιτικές και ποιητικές ποιότητες της σαγήνης ως μέσο διερεύνησης ζητημάτων συλλογικής και ατομικής ταυτότητας. Οι ατομικές αυτές εκθέσεις αποζητούν να διαβαστούν ως ημερολόγια φόβων, θρήνων, εφιαλτών, αλλά και ως αρχεία χαράς και γέλιου και των εκφράσεων που εμφανίζονται όσο ακόμα γλείφουμε τις πληγές μας, όταν «χορεύουμε προς την έκσταση», όπως γράφει ο Τavia Nyong’o.
Το πλήρες πρόγραμμα θα ανακοινωθεί σύντομα στην ιστοσελίδα του χώρου.
Για την σειρά εκθέσεων, η Ιωάννα Γερακίδη γράφει:
«μια σημείωση
για το ξεμυάλισμα ή πώς κανείς να εκτρέπεταιξεμυάλισμα
η πράξη του να σαγηνεύεις τον άλλον
να τον δελεάζεις στο λάθος
στο κακό
να τον οδηγείς μακριά
αλλού
εκτός»
«Οι παραπάνω λέξεις δεν είναι δικές μου. Τις βρήκα ψάχνοντας την ετυμολογία της λέξης ξεμυάλισμα. Δική μου, ωστόσο, είναι η αρχιτεκτονική τοποθέτηση αυτών των λέξεων στον χώρο, που σαν να «εκτρέπει» το βλέμμα, όπως ακριβώς και οι αντιφατικές ποιότητες αυτής της έννοιας. Το ξεμυάλισμα, η σαγήνη, το πλάνεμα είναι σύμπαντα. Είναι κόσμοι δελεαστικοί, απολαυστικοί, ζωντανοί, ενίοτε και σκοτεινοί, ντροπιαστικοί και μοναχικοί. Και ως τέτοιοι έχουν τη δύναμη να σε μεταμορφώσουν. Τι μπορεί να αποκαλύψει το ξεμυάλισμα, ως πράξη που έχει τη δύναμη να σε βγάλει από την κοινή λογική, τον λόγο και τη γραμμικότητά του; Γιατί έχει εγγραφεί και έχει ερμηνευτεί ως μια μορφή εξαπάτησης, δαιμονικής ή διαστροφικής πράξης, συνδεδεμένης συχνά με τη θηλυκή ταυτότητα;
»Το ξεμυάλισμα δεν είναι συνώνυμο της απάτης ή της παραίσθησης. Αποτελεί μια περιπλάνηση στο άγνωστο, στο κρυφό, στο μυστικό ή στο μυστικιστικό ακριβώς επειδή εντοπίζεται στην απουσία της λογικής. Μέσα από μια σειρά ατομικών παρουσιάσεων, η καλλιτεχνική μου επιμέλεια επιχειρεί να μελετήσει τους τρόπους με τους οποίους η σαγήνη έχει καταγραφεί στο συλλογικό ασυνείδητο, έχει μυθοποιηθεί ή δαιμονοποιηθεί ως μια θέση παρέκκλισης. Οι ατομικές παρουσιάσεις των καλλιτέχνιδων που θα παρουσιαστούν τους επόμενους μήνες θέτουν τα ερωτήματα: πώς το ξεμυάλισμα μπορεί να ιδωθεί ως μία χειρονομία πεισματικής αντίστασης στην κανονικότητα; Πώς αυτές οι πράξεις απόκλισης, απελευθερωμένες πια από το σημειολογικό τους βάρος που τις θέλει υπαίτιες για το σφάλμα, μπορούν να αρθρώσουν και να επικυρώσουν ζητήματα αυτοδιάθεσης, συναίνεσης, αντίστασης λεκτικής ή σωματικής;
»Οι ατομικές αυτές εκθέσεις αποζητούν να διαβαστούν ως ημερολόγια φόβων, θρήνων, εφιαλτών, αλλά και ως αρχεία χαράς και γέλιου και των εκφράσεων που εμφανίζονται όσο ακόμα γλείφουμε τις πληγές μας, όταν «χορεύουμε προς την έκσταση», όπως γράφει ο Τavia Nyong’o. Εξερευνώντας την πολυπλοκότητα λιβιδινικών σχημάτων, τους προβληματικούς μηχανισμούς συστημικού ελέγχου, τα πολλαπλά επίπεδα των διαπροσωπικών και κοινωνικοπολιτικών ιεραρχιών, οι καλλιτεχνικές αυτές παρουσιάσεις επιθυμούν να λειτουργήσουν ως προσκλήσεις ή παραινέσεις για να ακούσουμε προσεκτικά από που έχει αποσιωπηθεί ή απορριφθεί ως εύθραυστο ή εκκωφαντικό Άλλο».
Riddles for resilient tongues
Υπό τον τίτλο Riddles for resilient tongues, η έκθεση περιλαμβάνει μια σειρά από νέες παραγωγές σχεδίων και γλυπτών της καλλιτέχνιδας Τζάνις Ραφαηλίδου (Janis Rafa), με κεντρικό άξονα τη διερεύνηση ζητημάτων εξουσίας, κυριαρχίας και υποταγής, αλλά και συναίνεσης και αυτοδιάθεσης, τόσο στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπου και ζώων όσο και στις διαπροσωπικές δυναμικές. Στο πλαίσιό της προβάλλεται για πρώτη φορά στην Αθήνα το Lacerate (2020), η μικρού μήκους ταινία της Rafa που παρουσιάστηκε στην κεντρική έκθεση της Μπιενάλε της Βενετίας 2022.
Η έκθεση θα διαρκέσει από 13 Μαΐου έως 17 Ιουνίου.
Επιμελητικό Σημείωμα:
«Τις προάλλες διάβασα ένα quote που μου άρεσε, ήταν του James Baldwin και έλεγε πως αυτό που χρειάζεται είναι να γράψεις μία πρόταση τόσο αιχμηρή που να φτάνει ως το κόκκαλο, παραφράζοντας τα λόγια του. Τι συμβαίνει όμως όταν οι λέξεις δεν μπορούν να είναι τόσο αιχμηρές, τόσο καθαρές; Όταν η ιστορία, το τραύμα και οι μηχανισμοί ελέγχου, ή όταν ακόμα και η επιθυμία, η αγάπη ή η τρυφερότητα, φέρουν ως έννοιες και ως πράξεις μια περιπλοκότητα που δεν επιτρέπει ένα και μόνο νόημα; Όταν, αντίθετα, διευρύνονται, ενσωματώνοντας νέες σημασίες, απαγορευμένες ως τώρα από την ήδη υπάρχουσα γλώσσα;
»Στην ατομική έκθεση Riddles for resilient tongues της Janis Rafa, το στόμα χρησιμοποιείται ως μεταφορικός και κυριολεκτικός άξονας για τη διερεύνηση ζητημάτων εξουσίας, κυριαρχίας και υποταγής, καθώς και για την αδιαμφισβήτητη σημασία της συναίνεσης και της αυτοδιάθεσης. Μέσα από μία νέα σειρά γλυπτικών και ζωγραφικών χειρονομιών και το film της Lacerate (2020), η Rafa σκιαγραφεί δομές εξουσιαστικές που έχουν επιβληθεί από τον άνθρωπο στα ζώα, προσδίδοντάς τους παράλληλα μία συμβολική διάσταση. Πώς τα εργαλεία χειραγώγησης και εγκλωβισμού μπορούν να ιδωθούν ως παραβολές για τον τρόπο που οι κυριαρχικές αυτές δομές διέπουν τις διαπροσωπικές σχέσεις και τους έμφυλους ρόλους;
»Συριστικοί ψίθυροι λέξεων που ακόμα δεν έχουν ειπωθεί, γράμματα αγάπης και θυμού για βιωμένους θρήνους και απώλειες και στατικά νερά που αντανακλούν το βάρος της ύπαρξης ανθρώπινων και μη ανθρώπινων όντων, είναι μερικά από τα στοιχεία που συναντιούνται στην έκθεση, θέτοντας το ερώτημα: Ποια είναι η μορφή, η αίσθηση ενός κόσμου που μέσα του κατοικεί κάθε λογής οξύμωρο; Αυτές τις λεπτές ποιότητες διερευνά πολιτικά και ποιητικά η πρακτική της Janis Rafa χωρίς, ωστόσο, να αισθητικοποιεί τα αντικείμενα που έχουν χρησιμοποιηθεί ως μέσα ή εργαλεία ελέγχου. Αντιθέτως, μέσα από τις εικαστικές της χειρονομίες επισημαίνει και αντιτάσσεται στις εύθραυστες ή απότομες, προσωρινές ή διαρκείς, ασκήσεις εξουσίας, όταν στο πλαίσιά τους η συναίνεση δεν μπορεί να εκφραστεί και οι φωνές των όντων που τις βιώνουν δεν βρίσκουν χώρο να ακουστούν.
»Μέσα από τις παραπάνω θέσεις, το Riddles for resilient tongues δημιουργεί μία χωρογραφία στην οποία καλούμαστε ως θεατές να απομάθουμε το εξουσιαστικό και κανονικοποιημένο βλέμμα, να βρούμε νέους τρόπους συνύπαρξης. Χωρίς να απορρίπτει τις ηδονικές ποιότητες των αντικειμένων αυτών ως εργαλειακό μέρος της αμοιβαίας, ερωτικής επιθυμίας, το Riddles for resilient tongues είναι μια πράξη πεισματικής αντίστασης σε μηχανισμούς καταπίεσης, μια πρόσκληση ενεργής παρατήρησης της αλλότητας μέσα μας, μία χειρονομία φροντίδας των πληγών μας».
– Ιωάννα Γερακίδη
Τζάνις Ραφαηλίδου
Η Τζάνις Ραφαηλίδου (γεν. 1984, Ελλάδα) ζει και εργάζεται μεταξύ Άμστερνταμ και Αθήνας. Ήταν μέλος του residency Rijksakademie (Ολλανδία, 2013-2014) και fellow του Artworks (Ελλάδα, 2020). Η δουλειά της παρουσιάστηκε πέρυσι στην 59η Μπιενάλε της Βενετίας, The Milk of Dreams, σε επιμέλεια της Cecilia Alemani (2022). Η πρακτική της περιλαμβάνει φιλμ, βίντεο, γλυπτική και ζωγραφική, όπου το μη-ανθρώπινο, μη-λογοκεντρικό στοιχείο χρησιμοποιείται προκειμένου να αποκαλύψει πολιτικές και ηθικές διαστάσεις, ως ένα άλλο είδος αρχαιολογίας. Το έργο της έχει υποστηριχθεί από το ART for the World, το Fondazione In Between Art Film, το ART for the World, το Mondriaan Fund, το Netherland Film Fund και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου.
Ιωάννα Γερακίδη
Η Ιωάννα Γερακίδη εργάζεται ως writer, επιμελήτρια και εκπαιδευτικός με έδρα την Αθήνα. Τα ερευνητικά και συγγραφικά της ενδιαφέροντα περιστρέφονται γύρω από ημερολογιακά, αρχειακά και γλωσσικά, συχνά διαταραγμένα, σχήματα με σκοπό να εξερευνήσουν κοινωνικοπολιτικές και διαπροσωπικές δυναμικές. Έχει επιμεληθεί εκθέσεις και δημόσια προγράμματα για/σε χώρους τέχνης και φορείς όπως: η 2023Eleusis (GR), το Stedelijk Museum (NL), η Athens Biennale (GR), η State of Concept (GR), το Hot Wheels Athens (GR), το Haus N (GR) και το NiMAC (CY), ανάμεσα σε άλλα. Κείμενα και ποίηματά της έχουν παρουσιαστεί ή δημοσιευτεί σε διεθνείς πλατφόρμες τέχνης, online journals και άλλες δημοσιεύσεις. Έχει διδάξει και σχεδιάσει σεμινάρια για ακαδημίες και εκπαιδευτικά προγράμματα όπως η Rietveld Academie (NL), το Piet Zwart Institute (NL), το Design Academy Eindhoven (NL), η Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (GR), το πρόγραμμα Onassis Air Program (GR), το Artworks Fellowship Program του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (GR), κ.ά. Το 2021 βραβεύτηκε με το Stavros Niarchos Foundation Artworks Curatorial Fellowship. Άλλα προγράμματα καλλιτεχνικής φιλοξενίας στα οποία έχει συμμετέχει συμπεριλαμβάνουν: το Neon Curatorial Exchange (UK), το Rupert Residency (LT), και το Saha Curatorial Residency (TR).
Opbo studio
Το opbo studio είναι ένας ανεξάρτητος χώρος τέχνης στον Πειραιά που ιδρύθηκε από τον παραγωγό και κινηματογραφιστή Αλέξανδρο Τηλιόπουλο. Με επίκεντρο τις εικαστικές τέχνες και τον κινηματογράφο, το opbo studio λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος σύγχρονης τέχνης και ως πλαίσιο για τη φιλοξενία ή την παραγωγή νέων έργων.
www.ertnews.gr
Συντακτική ομάδα ertnews.gr