Επιστήμονες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη δημιουργούν επικίνδυνους ιούς που εξαπλώνονται, με σκοπό να αναπτύξουν ιικά εμβόλια, προειδοποιεί μια νέα έκθεση που δημοσιεύθηκε στο Science. Σύμφωνα με την έκθεση, ορισμένοι επιστήμονες προσπαθούν να τροποποιήσουν τους ιούς στο εργαστήριο ώστε να εξαπλώνονται εύκολα μεταξύ των ξενιστών.
Τα εμβόλια που εξαπλώνονται σαν ασθένεια είναι δυνητικά επικίνδυνα και δύσκολα διαχειρίσιμα και «γενετικά πολύ ασταθή για να χρησιμοποιηθούν με ασφάλεια εκτός περιορισμένων εγκαταστάσεων», προειδοποιούν οι συγγραφείς, με επικεφαλής την Φίλιππα Λέντζος, ερευνήτρια βιοασφάλειας στο King’s College του Λονδίνου και τον Γκάι Ριβς από το Ινστιτούτο Max Planck για την Εξελικτική Βιολογία.
Οι συγγραφείς προειδοποιούν ότι η έρευνα θα μπορούσε να έχει «μη αναστρέψιμες συνέπειες για τον πλανήτη».
«Η έρευνα για τα εμβόλια που εξαπλώνονται συνεχίζει να προχωρά παρά την έλλειψη νέων πληροφοριών που θα μπορούσαν να αντικρούσουν με πειστικό τρόπο τις μακροχρόνιες, βασισμένες σε αποδείξεις, νόρμες στην ιολογία, την εξελικτική βιολογία, την ανάπτυξη εμβολίων, το διεθνές δίκαιο, τη δημόσια υγεία, την εκτίμηση κινδύνου και άλλους κλάδους», γράφουν οι συγγραφείς.
Τα συγκεκριμένα εμβόλια είναι αναμφισβήτητα μια ενδιαφέρουσα ιδέα. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την προστασία των ζώων από ασθένειες και/ή να τα εμποδίσουν να φιλοξενήσουν ιούς επικίνδυνους για τον άνθρωπο. Αξιοποιώντας τη δυνατότητα εξάπλωσης των ιών, οι επιστήμονες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν βιολογικούς παράγοντες που πολλαπλασιάζονται γρήγορα σε έναν πληθυσμό-στόχο, με τους ιούς να εκτελούν συγκεκριμένα καθήκοντα.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, το ενδιαφέρον για αυτή την έρευνα έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με την Ευρωπαϊκή Ένωση (μέσω του προγράμματός της «Horizon 2020»), τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ και την Υπηρεσία Προηγμένων Αμυντικών Ερευνητικών Προγραμμάτων των ΗΠΑ να εκτελούν επί του παρόντος προγράμματα για τη διερεύνηση ενός ευρέος φάσματος πιθανών εφαρμογών της.
Οι συγγραφείς της έκθεσης λένε ότι ήρθε η ώρα να «πατήσουμε φρένο και να εξετάσουμε τις συνέπειες αυτής της έρευνας και όλους τους παράγοντες που απαιτούνται για να λειτουργήσει κάτι τέτοιο».
Δεν είναι άμεσα σαφές, υποστηρίζουν οι επιστήμονες, ότι οι συγκεκριμένοι ιοί μπορούν να περιοριστούν ή να απομακρυνθούν από ένα περιβάλλον μόλις απελευθερωθούν, ή ποιος θα είναι υπεύθυνος για τον βιοέλεγχο σε περίπτωση που ο ιός συμπεριφερθεί απροσδόκητα ή περάσει τα εθνικά σύνορα.
Οι υποστηρικτές της έρευνας ισχυρίζονται ότι αυτοί οι ιοί θα μπορούσαν να τροποποιηθούν ώστε να έχουν μικρή διάρκεια ζωής ή να καταστούν ανίκανοι να μεταλλαχθούν. Ωστόσο, «μένει να δοκιμαστεί πειραματικά αν οι χειρισμοί θα μπορούσαν ταυτόχρονα να περιορίσουν τη μεταδοτικότητα των ιών αυτών σε βαθμό που θα γίνονταν ελεγχόμενοι, διατηρώντας παράλληλα επαρκή μεταδοτικότητα ώστε να είναι χρήσιμοι ως εμβόλια σε δυναμικά περιβάλλοντα», γράφουν οι συγγραφείς.
Όσον αφορά τη χρήση μεταδοτικών εμβολίων για τον περιορισμό της εξάπλωσης των ασθενειών από τα ζώα στον άνθρωπο, οι επιστήμονες λένε ότι «η συντριπτική πλειονότητα των ειδών ιών που υπάρχουν σήμερα, δεν έχουν περιγραφεί από την επιστήμη, καθιστώντας πολύ δύσκολο να φανταστούμε πώς η σημαντική προσπάθεια που απαιτείται για την ανάπτυξη και τη δοκιμή των συγκεκριμένων εμβολίων, θα μπορούσε να εντοπίσει και στη συνέχεια να ιεραρχήσει μεμονωμένα είδη ιών που κυκλοφορούν στην άγρια φύση». Το γεγονός ότι οι ιοί μεταλλάσσονται συνεχώς καθιστά το έργο αυτό ακόμη πιο δύσκολο, προσθέτουν.
Οι συγγραφείς προτείνουν στις εθνικές κυβερνήσεις να επικαιροποιήσουν τη σχετική νομοθεσία και τις κατευθυντήριες γραμμές και συστήνουν στους υπεύθυνους ανάπτυξης και τους χρηματοδότες αυτής της έρευνας να διατυπώσουν ολοκληρωμένες και αξιόπιστες ρυθμιστικές προτάσεις, μέσω των οποίων θα μπορούσε να τεκμηριωθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα αυτών των προσεγγίσεων.
Ο Τζέιμς Μπουλ στο Πανεπιστήμιο του Άινταχο, ο οποίος υποστηρίζει την έρευνα αυτή, δήλωσε στο Gizmodo ότι οι συγγραφείς της έκθεσης «θέτουν αρκετά έγκυρα ερωτήματα» και συμφωνεί ότι «η τεκμηριωμένη ρυθμιστική εποπτεία είναι απαραίτητη», προσθέτοντας ότι «η δημόσια αποδοχή είναι επίσης απαραίτητη».
Ο επιστήμονας συνέστησε συντηρητικές προσεγγίσεις, όπως η δημιουργία ενός εμβολίου από έναν καλοήθη ιό που υπάρχει ήδη στον πληθυσμό-στόχο, σε αντίθεση με την τροποποίηση ενός επικίνδυνου ιού. Οι έρευνες σε γονιδιακές μονάδες, μια τεχνολογία κατά την οποία τροποποιημένοι οργανισμοί δημιουργούν ένα ολόκληρο είδος, θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν.
«Μέχρι να ξεκινήσουμε προκαταρκτικές μελέτες για τα εμβόλια αυτά σε περιορισμένο περιβάλλον, θα έχουμε ελάχιστα στοιχεία στα οποία θα μπορούμε να βασιστούμε για να εκτιμήσουμε τους κινδύνους και τα οφέλη», δήλωσε ο Bull στο Gizmodo.
«Είναι αναμενόμενο ότι οι πρώτες εργασίες σχετικά με τα εμβόλια που εξαπλώνονται, διερευνούν τις θεωρητικές δυνατότητες, πολλές από τις οποίες δεν θα είναι ποτέ πρακτικές ή, όπως μπορεί να δείξουν οι περαιτέρω εργασίες, δεν θα είναι ποτέ ασφαλείς», πρόσθεσε.
«Ακριβώς όπως οι προγραμματιστές γονιδιακής κίνησης (gene drive), ανταποκρίθηκαν στις ανησυχίες των επιστημόνων και επινόησαν νέες τεχνικές με περιορισμένες δυνατότητες εξάπλωσης, έτσι και οι επενδύσεις σε εργαστηριακές μελέτες εμβολίων που εξαπλώνονται, θα οδηγήσουν σε μεθόδους που μειώνουν τους κινδύνους», υποστήριξε ο Μπουλ στη συνέντευξή του στο Gizmodo.
Η έρευνα για την ανάπτυξη αυτών των εμβολίων μπορεί και να σταματήσει, είτε λόγω τεχνικών ζητημάτων, είτε λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια, είτε λόγω έλλειψης αποδοχής από το κοινό. Όμως, είναι σαφές ότι απαιτείται προσοχή, δεδομένου ότι τα δυνητικά οφέλη αλλά και οι κίνδυνοι, είναι τεράστιοι.
ΠΗΓΗ: Gizmodo
www.ertnews.gr
Εύη Τσιριγωτάκη