Ο περιβαλλοντολόγος Λάμπρος Τσούνης και ο βιολόγος πατέρας του Γρηγόριος ήταν αυτοί που επανανακάλυψαν τη χαμένη για πάνω από έναν αιώνα «μικρομέρια της Ακρόπολης», ένα στενότοπο ενδημικό φυτό, που φυτρώνει μόνο στον Βράχο της Ακρόπολης και πουθενά αλλού στον κόσμο… Οι ίδιοι εντόπισαν και κατέγραψαν πολλά είδη της ενδημικής χλωρίδας και πανίδας του Ιερού Βράχου. Η πολυετής έρευνά τους αποτυπώθηκε στο βιβλίο Στα Μονοπάτια της Ακρόπολης, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.
Ο περιβαλλοντολόγος Λάμπρος Τσούνης μίλησε στην Ιωάννα Νιαώτη και στο Δεύτερο Πρόγραμμα για τα ιδιαίτερα φυτά και ζώα που μπορεί κανείς να συναντήσει στην Ακρόπολη, εξηγώντας ότι, με τη μαγική της φύση, και μπορεί και πρέπει να ανακηρυχθεί σε παγκόσμιο μνημείο φυσικής κληρονομίας.
Ακούστε τη συζήτηση από την εκπομπή της 30/01 εδώ:
Στα μονοπάτια της Ακρόπολης – Συνέντευξη στην Ιωάννα Νιαώτη
-Πώς πυροδοτήθηκε αυτή η αγάπη για τα μονοπάτια της φύσης στην Ακρόπολη;
-Το 1989 εγκαταστάθηκε η οικογένειά μου μόνιμα στην περιοχή της Ακρόπολης στην οδό Μακρυγιάννη. Εγώ γεννήθηκα το 1992, οπότε όλες μας οι βόλτες γινόντουσαν στους λόφους γύρω από την Ακρόπολη, την Αρχαία Αγορά και επειδή ο πατέρας μου είναι βιολόγος, αναπόφευκτα το μάτι του πήγαινε και στα περίεργα που έβλεπε του χώρου, όσον αφορά στα φυτά, η τα ζώα. Το 2002, με αφορμή τη συγγραφή του βιβλίου γύρω από την Ακρόπολη, ο πατέρας μου άρχισε να μελετάει πιο σχολαστικά τη βιοποικιλότητα του αρχαιολογικού χώρου. Αυτό το βιβλίο βγήκε το 2000 από τις εκδόσεις Explorer, οπότε μπορούμε να πούμε ότι αυτή η δουλειά που βγήκε τώρα από τις εκδόσεις Κέδρος «Τα μονοπάτια της Ακρόπολης» είναι απόσταγμα μιας έρευνας που κρατάει εδώ και 20 χρόνια.
-Πώς πρωτοείδε ο μπαμπάς σου όλα αυτά τα χορταράκια και τα εντομάκια γύρω από την Ακρόπολη; Και πώς ξεκίνησε να κάνει αυτή τη μελέτη; Εκτός από τις κουκουβάγιες της Θεάς Αθηνάς, που το περιμέναμε να ζούνε στην Ακρόπολη, τι άλλα πτηνά έχετε εντοπίσει;
-Όταν κάποιος είναι ειδικός, είναι δύσκολο να διαχωρίσει τον χρόνο, τον ελεύθερο από τον επαγγελματικό, ειδικά όταν είναι παθιασμένος με αυτό που κάνει… Αναγκαστικά όταν πηγαίναμε μια βόλτα στα μονοπάτια του Πικιώνη, έπεφτε το μάτι του σε αυτά τα φυτά και αυτά τα αξιοπερίεργα που έβλεπε. Για να επανέλθω στην ερώτησή σας για τα πουλιά που πετούν στην Ακρόπολη, έχουμε δει ότι υπάρχουν πάνω από 80 είδη.
Εγώ θέλω να σταθώ βέβαια, στην κουκουβάγια που είπατε ότι την περιμέναμε, δεν την περιμέναμε. Γιατί είναι ένα είδος πολύ ευαίσθητο και είναι το ότι υπάρχει είναι ένας δείκτης υγείας του οικοσυστήματος. Επίσης την κουκουβάγια, οι αρχαίοι Έλληνες, οι Αθηναίοι δεν την επιλέξαμε σαν σύμβολο της πόλης, επειδή φυσικά είναι ένα πανέμορφο πουλί, αλλά την επιλέξαμε επειδή είναι και πολύ ωφέλιμο για τον άνθρωπο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε δηλαδή ότι οι κουκουβάγιες τρέφονται με τρωκτικά και τα τρωκτικά είναι φορείς ασθενειών. Η αρχαία Αθήνα είχε αρκετές φορές επιδημίες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τον λοιμό των Αθηνών, που έγινε στο δεύτερο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου.
Τώρα, σε άλλα είδη που έχουμε δει στο χώρο της Ακρόπολης είναι το βραχοκιρκίνεζο, ένα αρπακτικό πουλί, που έχουμε 3 ζευγάρια στον ιερό Βράχο και ένα που έχει κάνει τη φωλιά του στους στύλους του Ολυμπίου Διός μέσα στο Κιονόκρανο! Άλλα πουλιά είναι ο τσαλαπετεινός, ο οποίος έρχεται από την Αφρική στις αρχές Μαρτίου και φωλιάζει μέσα ακόμα και στο αρχαίο τείχος της Ακρόπολης, του ιερού βράχου… Ο κοκκινολαίμης, που έρχεται κυρίως κατά τις χειμερινές περιόδους, ο καλόγερος…
-Αυτά που μας αναφέρεις -γιατί για την κουκουβάγια με μάλωσες νωρίτερα, αν και εγώ από τη μυθολογία ήμουνα σίγουρη ότι θα υπάρχει στην Ακρόπολη- αυτά τα πτηνά στα οποία αναφέρεσαι ήταν είδη που τα περιμένατε; Υπήρχαν αναφορές στα αρχαία κείμενα και αν όχι, ποιο είδος σας προκάλεσε έκπληξη;
-Στα αρχαία κείμενα πάνω κάτω υπήρχαν τα περισσότερα. Τώρα, δεν μπορώ να πω ότι τα περιμέναμε, επειδή η Αθήνα έχει εξελιχθεί τα τελευταία χιλιάδες χρόνια θεαματικά, δηλαδή δεν έχει σχέση το πως ήταν δομημένη η πόλη στα αρχαία χρόνια με σήμερα… Ιδιαίτερη εντύπωση μας είχε κάνει ο τσαλαπετεινός, που ήταν ιδιαίτερα σπάνιος πριν, αλλά μετά το 2000-2003 που έγινε ο πεζόδρομος, αναπτύχθηκε ιδιαίτερα πληθυσμός, δημιούργησε νέες φωλιές και άρχισε να επεκτείνεται, εκτός δηλαδή από την περιοχή του ιερού βράχου και των λόφων να πηγαίνει και μέσα στις γειτονιές, να κάνει φωλιές μέσα στα παλιά παραδοσιακά σπίτια.
-Σκεφτόμαστε έτσι ίσως ότι ενισχύεται η υγεία της πόλης; Είναι αυτή μια καλή ένδειξη;
-Εννοείται, εννοείται, η καλύτερη είναι. Και πρέπει να συνεχιστούν έτσι τέτοιες δράσεις, όπως οι ενοποιήσεις αρχαιολογικών χώρων. Γενικά η πόλη χρειάζεται πράσινο, όταν υπάρχει πράσινο, ευνοείται και η βιοποικιλότητα.
-Αυτό δεν χρειάζεται να το συζητάμε καν. Ας πάμε τώρα στα ζώα και στα έντομα που μπορούμε να βρούμε. Ας πούμε ότι πάμε μια βόλτα με τα παιδιά μας. Τι μπορούμε να τους πούμε να προσέξουν μήπως το εντοπίσουν;
-Καλύτερη περίοδος και για φυτά και για ζώα είναι η άνοιξη. Και το φθινόπωρο, αλλά η άνοιξη είναι για να δούμε πεταλούδες, γιατί στην περιοχή έχουμε 21 είδη από πεταλούδες… Να δούμε τη Βανέσα του Κάρδου ή τον Ιφικλείδη τον Ποδαλείριο. Επίσης, σε μια βόλτα μπορείτε να δείτε χερσοχελώνες, έχει πάρα πολλές χερσοχελώνες ο χώρος, και πουλιά μπορείτε να δείτε… Ιδιαίτερα την άνοιξη μπορείτε να δείτε τα σταχτοχελίδονα.
-Πάντως, αν έμπαινα τώρα στη συζήτηση ως ακροατής και δεν ήξερα για τι μιλάς, θα νόμιζα ότι κάνουμε μια βόλτα σε ένα ζωολογικό πάρκο ή σε έναν βοτανικό κήπο, γιατί μου έλεγες νωρίτερα ότι υπάρχει και ένα μοναδικό είδος που εντοπίσατε στην Ακρόπολη…
-Είναι η Μικρομέρια της Ακρόπολης, την οποία επανανακαλύψαμε. Είναι ένα στενότοπο ενδημικό φυτό. Στενότοπο το λέμε γιατί φυτρώνει μόνο στον Βράχο της Ακρόπολης και πουθενά αλλού στον κόσμο, δηλαδή μόνο στα 300 επί 150 μέτρα του βράχου. Εκεί είναι το σπίτι του πουθενά αλλού δεν θα το βρούμε. Πουθενά στον κόσμο, οπότε αυτό το κάνει και πολύ ευαίσθητο και ιδιαίτερα σπάνιο.
Όλο αυτό ξεκίνησε το 1906, όταν δυο Γάλλοι βοτανικοί επισκέφτηκαν τον χώρο της Ακρόπολης και ανακάλυψαν αυτό το είδος φυτού. Στη συνέχεια, το 1908 το περιγράφει για πρώτη φορά ένας αυστριακός γιατρός, ο οποίος έμενε στην Αθήνα και ήταν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο Έουγκεν φον Χαλάσι. Aπό τότε και για κοντά 100 χρόνια, δεν το είδε κανείς, θεωρούσαμε ότι είχε εξαφανιστεί.
Το 2006 εντοπίσαμε εμείς έναν μικρό πληθυσμό από μικρομέριες που δεν ξεπερνούσε τα 200 φυτά. Τον συγκεκριμένο πληθυσμό των παρακολουθήσαμε για αρκετό χρόνο στις διάφορες φάσεις του και στις 4 εποχές του χρόνου και έτσι το 2009 αποφασίσαμε να έρθουμε σε επικοινωνία με την βοτανικό καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης Δρ. Κιτ Ταν, η οποία είναι ιδιαίτερα γνωστή για τις εργασίες της σχετικά με την ελληνική χλωρίδα και έτσι της στείλαμε πρώτα κάποιες φωτογραφίες και μετά κάποια τμήματα του φυτού, όχι ολόκληρα φυτά.
Και έτσι αναγνώρισε και επίσημα την ύπαρξη του φυτού και την επανανακάλυψη του και φυσικά αμέσως μετά ακολούθησαν επιστημονικές δημοσιεύσεις σε ξένα και ελληνικά περιοδικά και έτσι ξεκίνησε ουσιαστικά αυτή η περιπέτεια που λέγεται Micromeria acropolitana.
-Και χαίρομαι πάρα πολύ που τη γνωρίζουμε και εμείς και σίγουρα με την έρευνά σας και το βιβλίο σας βλέπουμε την Ακρόπολη με άλλα μάτια ως ένα σημαντικό μνημείο και της φύσης. Μήπως αναδεικνύεται και σε έναν προορισμό για τους ανθρώπους που αγαπούν τη φύση και όχι μόνο τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό;
-Εννοείται, και προς αυτό είχαν γίνει και κινήσεις. Ιδιαίτερα το 2009, όταν είχαμε ανακοινώσει την ύπαρξη του φυτού, από τον Αλέξανδρο Μάντη, τον έφορο της πρώτης Εφορείας Αρχαιοτήτων. Είχε δεχθεί με θέρμη τις προτάσεις μας για διάφορες δράσεις μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης. Είχαμε, για παράδειγμα, προτείνει να γίνει ένας βραχόκηπος για τη μικρομέρια για να μπορεί ο κόσμος να τη βλέπει από κοντά. Είχαμε προτείνει ένα άλλο που θα ήταν ιδιαίτερα πρωτοποριακό, το κέντρο περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ακροπόλεως.
-Πού βρίσκονται αυτά τα σχέδια τώρα;
-Αυτά τα σχέδια τώρα, δυστυχώς έπεσε η κρίση το 2010, άλλαξε και η διοίκηση της Εφορείας Αρχαιοτήτων και ουσιαστικά μείνανε έτσι.
www.ertnews.gr
Δάφνη Σκαλιώνη