Μέσα σε έξι εβδομάδες η παραλλαγή Όμικρον έχει καταφέρει να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο και να επικρατήσει σε πολλές χώρες. Αυτό σημαίνει ότι η Όμικρον θα εξαφανίσει τη Δέλτα για πάντα, ή ότι τα δύο στελέχη θα συνεχίσουν να συνυπάρχουν;
Σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ και όχι μόνο, η Όμικρον αποτελεί πλέον το 99% όλων των λοιμώξεων, σύμφωνα με ανάλυση του Τρέβορ Μπέντφορντ, βιοστατιστικού και βιολόγου στο Κέντρο Έρευνας για τον Καρκίνο Fred Hutchinson στο Σιάτλ. Ο Μπέντφορντ και οι συνεργάτες του παρακολούθησαν τις γενετικές αλληλουχίες που συλλέχθηκαν από ασθενείς με COVID-19 και διαπίστωσαν ότι οι λοιμώξεις από την Όμικρον είχαν αρχίσει να υπερτερούν αριθμητικά εκείνων της Δέλτα στα μέσα έως τα τέλη Δεκεμβρίου.
Όταν πρωτοεμφανίστηκε η Όμικρον, οι ερευνητές ανησυχούσαν ότι και οι δύο παραλλαγές θα μπορούσαν να συνυπάρξουν. Ήταν σαφές ότι ήταν εξαιρετικά μεταδοτική, αλλά οι επιστήμονες δεν γνώριζαν αν αυτό οφειλόταν σε μια εγγενώς καλύτερη ικανότητα εξάπλωσης ή αν απλώς απέφευγε την ανοσία των εμβολιασμένων και νοσούντων. Όπως αποδεικνύεται, η Όμικρον όντως αποφεύγει την ανοσία και είναι δύο έως τρεις φορές πιο μεταδοτική από την Δέλτα, και αυτό εξηγεί την παγκόσμια κυριαρχία της Όμικρον.
«Αν τις βάλεις να ανταγωνιστούν η Όμικρον θα κερδίσει, οπότε αυτό θα συμβεί και στον πληθυσμό», δήλωσε ο Δρ. Σιβ Πιλάι, καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ που μελετά το ανοσοποιητικό σύστημα.
Η Όμικρον είναι γενικά λιγότερο σοβαρή από τη Δέλτα, χάρη σε ένα μείγμα προϋπάρχουσας ανοσίας στον πληθυσμό και στην προτίμηση της παραλλαγής να πολλαπλασιάζεται στους βρόγχους, ή αεραγωγούς, παρά στους πνεύμονες. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί τελικά να οδηγήσει σε λιγότερους θανάτους από ό,τι η Δέλτα. Επιπλέον, το τεράστιο κύμα μολύνσεων από την Όμικρον μπορεί τελικά να παρέχει κάποια προστασία έναντι μελλοντικών παραλλαγών και να μας φέρει πιο κοντά στο τέλος της πανδημίας, δήλωσε ένας ειδικός στο Live Science. Παρόλα αυτά, η πιθανότητα νέων παραλλαγών είναι υπαρκτή.
Διασταυρούμενη Ανοσία
Η πρωτεΐνη-ακίδα της παραλλαγής Όμικρον έχει δεκάδες μεταλλάξεις σε σύγκριση με την Δέλτα. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν ένα άτομο έχει μολυνθεί με μια άλλη παραλλαγή ή έχει εμβολιαστεί, το ανοσοποιητικό του σύστημα θα παράγει αντισώματα που στοχεύουν την πρωτεΐνη ακίδα της αρχικής παραλλαγής του SARS-CoV-2. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά κοινά σχήματα αμινοξέων μεταξύ των δύο ακίδων, δήλωσε ο Πιλάι στο Live Science. Έτσι, οι ερευνητές αναμένουν κάποιο επίπεδο διασταυρούμενης ανοσίας μεταξύ των δύο.
Μια μικρή μελέτη από τη Νότια Αφρική, η οποία δεν έχει ακόμη αξιολογηθεί από ομότιμους, έδειξε ότι αυτή η διασταυρούμενη αντίδραση όντως υφίσταται. Η μελέτη εξέτασε τις ανοσολογικές αντιδράσεις σε εμβολιασμένους και μη εμβολιασμένους που είχαν μολυνθεί από την Όμικρον. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Άλεξ Σίγκαλ του Africa Health Research Institute στο Durban, στρατολόγησαν οκτώ ανεμβολίαστους και επτά εμβολιασμένους συμμετέχοντες με breakthrough λοίμωξη. Τρεις από τους εμβολιασμένους ασθενείς είχαν λάβει δύο δόσεις του εμβολίου της Pfizer, τρεις είχαν κάνει μία μόνο ένεση J&J και ένας είχε κάνει δύο ενέσεις J&J.
Οι ερευνητές πήραν δείγμα αίματος από τα μολυσμένα άτομα περίπου τέσσερις ημέρες μετά την έναρξη της ασθένειάς τους και δύο εβδομάδες αργότερα. Στη συνέχεια εξέθεσαν τον κορονοϊό στο εργαστήριο στα δείγματα αίματος, δοκιμάζοντας την πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού: τα εξουδετερωτικά αντισώματα.
Οι μετρήσεις έδειξαν αυξημένη απόκριση αντισωμάτων (14,4 φορές) κατά της Όμικρον σε εργαστηριακή καλλιέργεια του ιού. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι τα ίδια άτομα εμφάνισαν ενισχυμένη δυνατότητα εξουδετέρωσης της Δέλτα κατά 4,4 φορές. Αυτό σημαίνει ότι η λοίμωξη με Όμικρον ενισχύει την προστασία και έναντι της Δέλτα.
Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, σύμφωνα με τον Πιλάι. Όταν εκτίθεται στον κορονοϊό, το ανοσοποιητικό σύστημα θα δημιουργήσει αντισώματα που αναγνωρίζουν το σχήμα των διαφορετικών τμημάτων της πρωτεΐνη-ακίδας. Ορισμένα από αυτά τα σχήματα εντοπίζονται και στις δυο παραλλαγές, οπότε ορισμένα αντισώματα κατά της Όμικρον θα καταπολεμήσουν και τη Δέλτα.
Αυτός είναι ο ίδιος μηχανισμός με τον οποίο λειτουργεί μια αναμνηστική δόση του εμβολίου, πρόσθεσε ο ερευνητής. Μια πρόσφατη μελέτη με επικεφαλής τον Αλεχάνδρο Μπαλάς, ανοσολόγο στο Ινστιτούτο Ragon του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, του ΜΙΤ και του Χάρβαρντ, η οποία δημοσιεύθηκε στη βάση MedRxiv, διαπίστωσε ότι ενώ δύο δόσεις εμβολίου δεν ενίσχυσαν τη δυνατότητα εξουδετέρωσης έναντι της Όμικρον, μια αναμνηστική δόση καταπολέμησε την παραλλαγή, και μάλιστα με μια απόκριση μόνο τέσσερις έως έξι φορές λιγότερο ισχυρή από ό,τι έναντι του αρχικού στελέχους του κορονοϊού.
Αυτό είναι αξιοσημείωτο, λαμβάνοντας υπόψη ότι μια αναμνηστική δόση εισάγει την αρχική πρωτεΐνη ακίδα στο ανοσοποιητικό σύστημα για άλλη μια φορά. Αλλά αυτή η επανεισαγωγή ενισχύει κατά πολύ τα επίπεδα αντισωμάτων, εξήγησε ο Πιλάι. Ένα κλάσμα αυτών των πολυάριθμων αντισωμάτων είναι διασταυρούμενα – δεσμεύονται στα παρόμοια σχήματα-τόσο στην Όμικρον όσο και στη Δέλτα. Μια αρκετά υψηλή συγκέντρωση αντισωμάτων έναντι αυτών των κοινών σχημάτων μπορεί ακόμη να εμποδίσει τη μόλυνση, ακόμη και αν πολλά από τα αντισώματα που δημιουργούνται από το εμβόλιο, δεν στοχεύουν την Όμικρον.
Δυναμική της μετάδοσης
Η ηπιότητα της Όμικρον σε σύγκριση με τη Δέλτα είναι μια από τις «θετικές» πλευρές της κυριαρχίας της. Ωστόσο, ο απόλυτος αριθμός των μολύνσεων από την Όμικρον είναι υψηλότερος από αυτόν της Δέλτα, πράγμα που σημαίνει ότι οι επόμενες εβδομάδες θα είναι δύσκολες. Ο συνολικός συνωστισμός των ανθρώπων που μολύνονται ταυτόχρονα εξακολουθεί να επιβαρύνει τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ιστότοπου Our World in Data, 119.661 ασθενείς νοσηλεύτηκαν με COVID-19 στις ΗΠΑ στις 6 Ιανουαρίου, ξεπερνώντας το υψηλό του κύματος της Δέλτα των 97.811 και πλησιάζοντας το ρεκόρ του περασμένου χειμώνα των 133.268.
Ωστόσο, η νοτιοαφρικανική μελέτη υπογραμμίζει γιατί η λεγόμενη «φυσική ανοσία» από την Όμικρον από μόνη της δεν είναι αρκετή για να προστατεύσει τους ανθρώπους από την επαναμόλυνση ή τις νέες παραλλαγές. Η μελέτη διαπίστωσε ισχυρότερες αντισωματικές αποκρίσεις στη μόλυνση από Όμικρον σε άτομα που είχαν εμβολιαστεί προηγουμένως και πιο ποικίλες αποκρίσεις σε άτομα που δεν είχαν εμβολιαστεί – σε ορισμένους η μόλυνση προκάλεσε ισχυρές αντισωματικές αποκρίσεις και σε άλλους αρκετά αδύναμες. (Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι ο ιός μπορεί να ενεργοποιεί πρωτεΐνες που απενεργοποιούν ή μπλοκάρουν τη βέλτιστη ανοσολογική απόκριση – κάτι που δεν κάνει ο εμβολιασμός).
Τελικά, δήλωσε ο Πιλάι, ένας συνδυασμός εμβολίων και λοιμώξεων από την Όμικρον θα μπορούσε να βοηθήσει στη μετάβαση του κόσμου από μια πανδημία σε μια ενδημική κατάσταση, πράγμα που σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν κάποια προϋπάρχουσα ανοσία στον κορονοϊό και οι λοιμώξεις θα είναι λιγότερο καταστροφικές από άποψη της νοσηλείας, σοβαρής νόσου και θανάτου.
Παρ’ όλα αυτά, η εξασθένηση της ανοσίας σημαίνει πιθανότατα ότι κάποια έκδοση του κορονοϊού θα συνεχίσει να κυκλοφορεί. Είναι επίσης πιθανό να προκύψει μια πιο σοβαρή παραλλαγή που θα εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα. Στο μέλλον, δήλωσε ο ερευνητής, αντιιικά φάρμακα όπως το Paxlovid της Pfizer, το οποίο έδειξε υποσχόμενα αποτελέσματα σε κλινικές δοκιμές, θα είναι πιθανότατα το κλειδί για τη μείωση της ζημίας που προκαλείται από την συνεχιζόμενη κυκλοφορία του SARS-CoV-2.
ΠΗΓΗ: Live Science
www.ertnews.gr
Εύη Τσιριγωτάκη