Το διακαλλιτεχνικό project “Η Πόλη Των Αθέατων Γυναικών” εντάσσεται στο πρόγραμμα 2021 του θεσμού “Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός” του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και πραγματοποιείται στις 25 και 26 Αυγούστου 2021.
‘Η Πόλη των Αθέατων Γυναικών’ της ERGON – CULTURE είναι ένα διακαλλιτεχνικό project που επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα πώς θα ήταν η ιστορία αν την έγραφαν οι «αθέατες», «άφωνες» γυναίκες, μέσα από μία σειρά δράσεων που διοργανώνουν οι εμπνεύστριες της ιδέας, Ράνια Μπέλλου (εικαστικός) και Νεβάρτ-Βερόν Γαλιλαία (μουσικός), σε συνεργασία με την ποιήτρια Άνια Βουλούδη. Με βασικό άξονα μελέτης την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης και υπογραμμίζοντας την ιστορικότητα της συνείδησης και της συλλογικής μνήμης, οι τρεις γυναίκες καλλιτέχνιδες προσφέρουν νέες αναγνώσεις του ρόλου της γυναίκας από την αρχαιότητα ως σήμερα: εικαστική εγκατάσταση, διαδραστική performance ποίησης, σύνθεση μουσικού έργου και μουσική performance. Χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις της ηχόρασης, της απτικής όρασης, του ήχου και του χρώματος, το project δημιουργεί πρόσθετες γέφυρες αισθητηριακής επικοινωνίας με το παρελθόν.
Συντελεστές:
Ράνια Μπέλλου: Εικαστικός. Ιδέα, Συντονισμός, Παραγωγή της εικαστικής εγκατάστασης με τον ομώνυμο τίτλο «Η Πόλη των Αθέατων Γυναικών».
Δρ. Νεβάρτ-Βερόν Γαλιλαία: Μουσικός. Ιδέα, Συντονισμός | Μουσική Επιμέλεια.
Μουσική Performance από Γυναικείο Τρίο: Νεβάρτ – Βερόν Γαλιλαία (φλάουτο), Θέη Νικολάου (άρπα), Νταβίνα Φλωρεντίν (βιμπράφωνο).
Άνια Βουλούδη: Ποιήτρια. ‘Προς Γυναίκα, Θεσσαλονίκη’ – Διαδραστική Εγκατάσταση.
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Οι εκδηλώσεις προσφέρονται δωρεάν από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Το μόνο αντίτιμο είναι το εισιτήριο για την είσοδο σε κάθε χώρο, όπου υπάρχει. Στον συγκεκριμένο καταβάλλεται αντίτιμο εισιτηρίου 6 Ευρώ.
Υποχρεωτική η προκράτηση θέσης. Αναλυτικό πρόγραμμα, πληροφορίες και προκρατήσεις θέσεων στο digitalculture.gov.gr
Λόγω των μέτρων υγειονομικού χαρακτήρα, επιτρέπεται συγκεκριμένος αριθμός ατόμων μέσα στο χώρο. Σημειώνουμε ότι οι θεατές θα πρέπει να τηρούν τις οδηγίες και συστάσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων COVID-19 του Υπουργείου Υγείας για την ασφαλή προσέλευση στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία, σύμφωνα με τις ισχύουσες Κ.Υ.Α.
Για λόγους ασφαλείας και για την αποφυγή καθυστερήσεων και συνωστισμού, συνιστάται η έγκαιρη προσέλευση, 1 – 1,5 ώρα πριν από την έναρξη της εκδήλωσης. Μετά την έναρξη, η είσοδος δεν θα επιτρέπεται.
Η χρήση μη ιατρικής μάσκας είναι απαραίτητη καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης.
Περισσότερα:
Ράνια Μπέλλου – Mixed-media εικαστική εγκατάσταση
Η Ράνια Μπέλλου μελετάει το αρχέτυπο του θηλυκού στοιχείου μέσα από τα σύγχρονα ανασκαφικά και αρχειακά τεκμήρια της πόλης, και δημιουργεί μια mixed-media εικαστική εγκατάσταση, με ψηφιακές εκτυπώσεις επάνω σε πολυστρωματικές κατασκευές από μέταλλο και ημιδιαφανή υφάσματα. Η δομή των γλυπτών έχει αναφορές στα προ-ρωμαϊκά λάβαρα και τον κλειστό πυρήνα του φρουρίου.
Η καλλιτεχνική έρευνα της Ράνια Μπέλλου, καθ’ όλη τη σταδιοδρομία της, βασίζεται στο παράδειγμα του Μαρσέλ Προυστ, της υποκειμενικής μνήμης ως αναβίωσης του παρελθόντος, με στόχο τα έργα να «οδηγήσουν» στην αναστοχαστική επιστροφή σε «προσωπικές» αναμνήσεις. Μέσω της συνειδητοποίησης της ευθραυστότητας της μνήμης και τη διαπερατότητά της με την φαντασία και την ευρηματικότητα, επιδιώκεται η προσφορά ενός συνθετικού κόσμου που δημιουργείται από τα διάτρητα, κατακερματισμένα αλλά και αλληλοσυνδεόμενα, στρωματοποιημένα επίπεδα λεπτών σχεδίων. Τα ίχνη του γραφίτη σε ιαπωνικά αραχνοΰφαντα χαρτιά καθιστούν το πέρασμα του χρόνου ορατό, δημιουργώντας ένα μονοπάτι μνήμης, αποκαλύπτοντας τα διάφορα χρονικά́-πολιτισμικά́ επίπεδα σαν γραμμές ενός παλίμψηστου.
Στην εν λόγω καλλιτεχνική πρωτοβουλία ‘Η Πόλη των Αθέατων Γυναικών’ η Μπέλλου δανείζεται στοιχεία από τις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες, με στόχο την παραγωγή ενός καλλιτεχνικού έργου, που διανοίγει έναν χώρο δημοσίου διαλόγου με πολιτικές, όσο και επιστημολογικές προεκτάσεις. Στο επίκεντρο αυτής της διαλογικής βρίσκεται ο ρόλος της Γυναίκας από την Αρχαία Ελλάδα έως το σήμερα, με έμφαση την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Χρησιμοποιώντας τα μνημειακά λείψανα από το κτιριακό συγκρότημα του Επταπυργίου, η Ράνια Μπέλλου επιχειρεί -με το παιχνίδι μεταξύ ορατότητας και αορατότητας- να ξαναζωντανέψει την οπτική αναπαράσταση των φωνών των αθέατων γυναικών, τις πολλαπλές τους αφηγήσεις. Βασικός στόχος της εικαστικού είναι να δημιουργήσει έναν διάλογο μεταξύ της εικόνας και του ήχου, της όρασης με την ακοή και την ανάγνωση, του θεατή και της ιστορίας του μνημείου, μετατρέποντας έτσι τον τελευταίο σε μάρτυρα μιας αναμέτρησης του παρόντος και του παρελθόντος.
Το αρχέτυπο του θηλυκού στοιχείου, η Μπέλλου το μεταφράζει στο έργο ‘Η Πόλη των Αθέατων Γυναικών’, ως μια mixed-media εικαστική εγκατάσταση. Ψηφιακές εκτυπώσεις γυναικείων φιγούρων επάνω σε διάτρητα, κατακερματισμένα αλλά και αλληλοσυνδεόμενα, στρωματοποιημένα επίπεδα ημιδιαπερατών υφασμάτων, τοποθετημένα ως γλυπτικά λάβαρα, εμπλουτίζουν τις επιφάνειες της εικαστικής εγκατάστασης και του Παλαιοχριστιανικού μνημείου, σχολιάζοντας ένα «κρυφό» παρελθόν, το οποίο άφησε πίσω του λιγοστά ίχνη γυναικείας παρουσίας, φωνές που σηματοδοτούν ιστορίες, εμπειρίες και ζωές που κάποτε εμπλέκονταν με τη ζωή του μνημείου.
Πολύπλευρη και ευέλικτη, μια σπονδυλωτή δομή που συνδέεται με τη γρήγορη συναρμολόγησή του, κατασκευασμένη από προσιτά οικοδομικά υλικά, παίρνει τη μορφή λάβαρου, κομμάτια από ύφασμα ως μνημειακά λείψανα. Μια εγκατάσταση τόσο αιθέρια όσο και συμπαγής, ένα ζωντανό ευμετάβλητο έργο που δημιουργείται και συγκροτεί μια παλίμψηστη αφήγηση, που ενσωματώνει την Ιστορία, μέσα από πολλές μικρο-ιστορίες, με σαφείς αναφορές στη θεωρία του Carl Jung περί «αρσενικού» και «θηλυκού» αρχέτυπου, την «περιοχή της ψυχής που είναι άπειρα αρχαιότερη από την προσωπική ζωή του ατόμου».
Δρ. Νεβάρτ – Βερόν Γαλιλαία – Μουσική Επιμέλεια
Στο διακαλλιτεχνικό έργο ‘Η Πόλη των Αθέατων Γυναικών’, θα ερμηνευθούν έργα των Alan Hovhaness, Arvo Pärt και ο Επιτάφιος του Σείκιλου σε διασκευή του Ιωάννη Παπασπύρου.
Συνδετικός κρίκος μεταξύ της μουσικής και της εικαστικής προσέγγισης θα είναι η αναβίωση της γυναικείας παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Οι γυναίκες του παρελθόντος και οι γυναίκες του σήμερα. Το παρελθόν έρχεται να αναζητήσει το παρόν αλλά και οι γυναίκες του σήμερα αναζητούν τις γυναίκες του παρελθόντος. Ένα ταξίδι στον χρόνο για μία ανασκόπηση της θέση της γυναίκας στην κοινωνία, στην καθημερινότητα αλλά και στη συνείδηση των ανθρώπων
Έχοντας ως βασική ιδέα τον Επιτάφιο του Σείκιλου και εμπνευσμένη από την απλότητα αλλά ταυτόχρονα και το βάθος της μουσικής αυτής σύνθεσης, η Νεβάρτ-Βερόν Γαλιλαία επέλεξε το μουσικό ρεπερτόριο του project συνδυάζοντας τον Επιτάφιο του Σείκιλου, σε διασκευή του Ιωάννη Παπασπύρου, με το “The Garden of Adonis” του Alan Hovhaness, τη Σονάτα του Alan Hovhaness και το “Spiegel im Spiegel” του Arvo Pärt δίνοντας έμφαση στη διαχρονικότητα της ηχόρασης, της μουσικής και του ήχου.
Ο Επιτάφιος του Σείκιλου ο οποίος θα ερμηνευθεί και θα αποδοθεί διανθίζοντας την μελωδία του, θα προσπαθήσει να ενώσει την ιστορία αλλά και την ανθρώπινη εξέλιξη μέσω της μουσικής από τον 1ο αιώνα μ.Χ. έως και τον 21ο αιώνα, καθώς η μουσική έχει αποδειχθεί απαραίτητη στην διερμηνεία της ανθρώπινης ύπαρξης στο σύνολο των εκφάνσεών της.
O Επιτάφιος του Σείκιλου είναι η αρχαιότερη ολοκληρωμένη μουσική σύνθεση με μουσική σημειογραφία που έχει ανακαλυφθεί ως σήμερα παγκοσμίως και χρονολογείται περίπου στον 1ο αιώνα μ.Χ. Η μελωδία αποτελείται από 37 νότες και με έκταση μιας ογδόης, είναι το πιο πλήρες και πιο ευανάγνωστο δείγμα της αρχαίας γραφής με ξεκάθαρη ρυθμική δομή. Πρόκειται για επιτάφια επιγραφή πάνω σε μια επιτύμβια κυλινδρική μαρμάρινη στήλη που έχει ύψος περίπου 40 εκατοστά και περιέχει ένα επίγραμμα δώδεκα λέξεων και ένα μέλος (τραγούδι) δεκαεφτά λέξεων μαζί με τη μουσική του (Norton Anthology of Western Music: Ancient to Baroque. Norton & Company, 2006. Epitaph of Seikilos. C.V. Palisca, Burkholder, 2006).
Το έργο είναι αφιερωμένο από τον συνθέτη στην Ευτέρπη, μία γυναίκα της εποχής του που είτε ως Μούσα της Μουσικής είτε ως κάποιο δικό του οικείο πρόσωπο, καθιστά έντονη την γυναικεία παρουσία και δίνει έμφαση στη δύναμή της.
Ένα γυναικείο τρίο αποτελούμενο από τη Νεβάρτ-Βερόν Γαλιλαία στο φλάουτο, τη Θέη Νικολάου στην άρπα και την Νταβίνα Φλωρεντίν στο βιμπράφωνο θα προσπαθήσει να δώσει φωνή στις αθέατες γυναίκες της «Πόλεως». Η επιλογή των τριών αυτών μουσικών οργάνων στοχεύει στην ομαλή μετάβαση από το παρελθόν στο παρόν: με την άρπα ως μέσο για την ανάκτηση του ήχου του παρελθόντος, το φλάουτο να παραπέμπει ταυτόχρονα σε αρχαίο αλλά και σε διαχρονικό ηχόχρωμα, και το βιμπράφωνο να αντιπροσωπεύει το σύγχρονο άκουσμα.
Το άκουσμα της μουσικής του χθες μέσα από την καλλιτεχνική ερμηνεία μουσικών του σήμερα, έρχεται να δώσει μία διαφορετική διάσταση στη σημερινή πραγματικότητα του ίδιου τόπου, δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό να ταξιδέψει νοερά σε μια άλλη εποχή.
Άνια Βουλούδη – Ποίηση: ‘Προς Γυναίκα, Θεσσαλονίκη’
Οι επιστολές της Άνιας Βουλούδη προς γυναίκες οι οποίες ζουν – όπως κι η ίδια – στη Θεσσαλονίκη αφηγούνται τη σύγχρονη ιστορία της πόλης, την ιστορία των αθέατων γυναικών που γράφεται σήμερα κι είναι άξια λόγου, μνήμης και καταγραφής. Οι γυναίκες αυτές μπορούν, έχουν το δικαίωμα αλλά και οφείλουν να εκπροσωπούν κάθε γυναίκα που υπήρξε και θα υπάρξει εδώ, πριν και μετά από εκείνες στις οποίες η ποιήτρια θα απευθυνθεί ώστε να συλλέξει την αληθινή ταυτότητά τους και να τις φέρει στο φως. Η πρώτη ποιητική συλλογή της Άνιας Βουλούδη «Η πλατεία ως μια βέβαιη κατάληξη» -με το ομότιτλο ποίημα να καταλήγει και να επιμένει δις στον στίχο «Η πλατεία αυτή είναι το σπίτι μου»- αναφέρεται πρόδηλα στην πόλη αυτή καθώς και στα μνημεία της που, πέραν της πολιτισμικής αξίας τους, συγκροτούν επιπρόσθετα την έννοια του «σπιτιού» των αθέατων γυναικών στις οποίες η ποιήτρια γράφει και που ως έμβρυα (στα αραβικά η λέξη έμβρυο προέρχεται από τη λέξη jinn που σημαίνει «το αθέατο»)* εκκολάπτονται, διαμορφώνονται και διαμορφώνουν την ιστορία ερχόμενα ξαφνικά στη ζωή.
Το Επταπύργιο και τα τείχη που το περιβάλλουν οριοθετούν τη Θεσσαλονίκη και έχουν, ως χώρος, την αίσθηση μίας περίκλειστης προστατευμένης οικίας ενώ φέρουν ταυτόχρονα την αίσθηση του εγκλεισμού στην ιστορία τους ως φυλακές. Οι γυναίκες της πόλης, τη φωνή των οποίων θα ακούσουμε έμμεσα μέσω της φωνής της ποιήτριας, γνωρίζουν και αισθάνονται το απέραντο αυτό περίβλημα του τοπίου και άλλοτε το ανάγουν σε μια αίσθηση περιορισμού μέσα στον οποίο ενυπάρχει το αθέατο, το δυσδιάκριτο, το ασαφές και συνεπώς το επισφαλές ενώ άλλοτε καταφέρνουν να το μετατρέψουν σε μια αίσθηση κλειστού και δυνατού πυρήνα που καθιστά τις ίδιες δυνατές να ανταπεξέλθουν, να επικοινωνήσουν και, τέλος, να θεαθούν.
Οι επιστολές θα υπάρχουν σε φυσική μορφή στον χώρο ως αληθινά χειρόγραφα που εσωκλείονται μέσα σε πραγματικούς ταχυδρομικούς φακέλους par avion οι οποίοι θα είναι σφραγισμένοι και θα βρίσκουν αναρίθμητους παραλήπτες και παραλήπτριες επισκεπτόμενοι/ες τον χώρο. Οι φάκελοι θα είναι συγκεντρωμένοι σε μια μεγάλη εγκατάσταση η οποία θα έχει τη μορφή ταχυδρομικού διαλογητηρίου ταξινόμησης επιστολών. Σε μικρές, ομοιόμορφες θήκες που θα εκτείνονται κατά μήκος και καθ’ ύψος όλης της κατασκευής θα βρίσκονται διάσπαρτα τα γράμματα τα οποία θα μπορούν οι επισκέπτες να αποσπούν και να πάρουν μαζί τους ώστε να τα διαβάσουν στον χώρο -μα και έπειτα- σε δικό τους ρυθμό. Από τις θυρίδες αυτές θα ακούγεται η φωνή της ποιήτριας να απαγγέλει το περιεχόμενο όλων των γραμμάτων που βρίσκονται μέσα σε αυτές. Σκοπός του project είναι η ταύτιση των ανθρώπων ανεξαρτήτως φύλου με κάθε γυναίκα στην οποία η ποιήτρια απευθύνεται καθώς θα νιώθουν πως λαμβάνουν οι ίδιοι ένα προσωπικό γράμμα σε πρώτο πρόσωπο αλλά κυρίως η δημιουργία μιας νέας, σύγχρονης μνήμης που δεν μπορεί πια να χαθεί γιατί συνέβη, συλλέχθηκε, αφηγήθηκε και είναι πλέον ορατή.
*Μάγκι Νέλσον, «Οι Αργοναύτες», Αντίποδες, 2020
www.ertnews.gr
Εύα Κουσιοπούλου