«Λιθάρια και ανθρώπους»… Τούτη δω ήταν η απάντηση στα μέσα του 20ου αιώνα, στην ερώτηση “τι παράγει η Ήπειρος;”
Λιθάρια, για να δείξει το άγριο του τόπου, το δύσκολο της καλλιέργειας, ώστε η σμιλεμένη σε πέτρες Ηπειρωτική γη να αποδώσει καρπούς.
Ανθρώπους, για να δείξει τη μετανάστευση, το γεγονός ότι οι Ηπειρώτες αναγκάστηκαν να αναζητήσουν μια καλύτερη μοίρα στην ξενιτιά, είτε στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας, είτε πολύ συχνότερα, με αφετηρία αυτά σε μια άλλη χώρα, όπου τις περισσότερες φορές, μεγαλούργησαν.
Άλλωστε, μετά την άνιση μάχη με τον τόπο και την ανέχεια, η σκληρή δουλειά φαίνονταν εύκολη.
Μετανάστες που αφήνουν πίσω γυναίκες και παιδιά, μέχρις ότου να μπορέσουν να τους πάρουν κοντά τους. Αφήνοντας πίσω στα ακριτικά χωριά της Ηπείρου, τους ηλικιωμένους γονείς, να προσεύχονται και να καρτερούν ένα γράμμα, μια “είδηση”. Και όταν αργότερα τα παιδιά τους μπόρεσαν λίγα μάρκα, λίγα δολάρια ή και να τους πάρουν κι αυτούς κοντά τους.
Και κάπως έτσι, σιγά σιγά, τα σπίτια έκλεισαν, οι αυλές γέμισαν αγριόχορτα και οι πλατείες ερήμωσαν…
Ολόκληροι οικισμοί, στέκουν στην Ήπειρο ακατοίκητοι, σκοτεινοί τη νύχτα αλλά περήφανοι τη μέρα, ως υπενθύμιση μιας εποχής που έφυγε, αφήνοντας όμως πίσω της μια πλούσια παράδοση, μια πολιτιστική κληρονομιά που οι Ηπειρώτες διέδωσαν στα πέρατα της οικουμένης.
Αυτά τα κλειστά σπίτια, άνοιξαν τα τελευταία τρία χρόνια, δυο καταξιωμένοι φωτογράφοι από την Ηγουμενίτσα: Ο Αντώνης Παπαλάμπρου, προσφάτως βραβευθείς από την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας και ο Θωμάς Τρίγγος.
Με αγάπη και σεβασμό, απαθανατίζουν με το φωτογραφικό τους φακό, το πέρασμα του χρόνου σε σπίτια κλειστά κι ακατοίκητα, προσπαθώντας να αποτυπώσουν την ψυχή που κρύβουν μέσα τους.
Ένα μπρίκι που καρτεράει τον καφέ και τις γειτόνισσες για να τον πιούν αντάμα, ένας φούρνος που περιμένει το ψωμί, τη γαλατόπιτα, ένα μπριγιάμι για το μεσημεριανό φαγητό της οικογένειας στο σοφρά.
Μια σαρμανίτσα, έτοιμη θαρρείς να κοιμίσει και πάλι ένα μωρό και ένας μαστραπάς, να γεμίσει νερό, να ξεδιψάσει ο κουρασμένος γεωργός, όταν θα γυρίσει απ’ τα χωράφια.
Μια συλλογή από εικόνες του Αντώνη Παπαλάμπρου και του Θωμά Τρίγγου που στόχο έχουν όχι απλώς να αναδείξουν μια εποχή που χάθηκε, αλλά να φέρουν στη μνήμη τη γεύση, την οσμή, τους ήχους των αλλοτινών χρόνων. Αισθήσεις και μνήμες που κουβαλάνε μέσα τους, όλοι οι Ηπειρώτες όπου γης.
Φιλοδοξούν κάποια στιγμή να μπορέσουν να εκθέσουν τη συλλογή τους αυτή τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό και να καταφέρουν να εκδώσουν λεύκωμα που θα περιλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος αυτής της προσπάθειας.
Γιατί αυτή η εικόνα της Ηπείρου, πρέπει, να φτάσει παντού και να ξυπνήσει όχι μόνο μνήμες αλλά ίσως και τη λαχτάρα για επιστροφή.
www.ertnews.gr
Βάσω Γκόρου