Το Εθνικό Θέατρο παρουσιάζει για πρώτη φορά σε δραματοποιημένη μορφή, ένα από τα κορυφαία έργα του εθνικού μας ποιητή Διονύσιου Σολωμού, τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους». Tη μουσική της παράστασης υπογράφει ο συνθέτης Δημήτρης Σκύλλας, ο οποίος τον Ιανουάριο του 2020 ανέλαβε τη σύνθεση του «Kyrie Eleison», ενός έργου μεγάλης κλίμακας για τη Συμφωνική Ορχήστρα του BBC σε συμπαραγωγή με τη Στέγη Ωνάση και να το παρουσιάσει στο εμβληματικό Barbican Centre. Η πρωτότυπη μουσική που συνέθεσε για την παράσταση του Εθνικού κατέχει τον δικό της ρόλο στην παραγωγή συνδυάζοντας τις έννοιες της τελετουργίας και της θρησκευτικής μουσικής.
Τη σκηνοθεσία της παράστασης υπογράφει ο Θάνος Παπακωνσταντίνου, ο οποίος με την ιδιαίτερη εικαστική ματιά του δημιουργεί μια σκηνική ατμόσφαιρα τελετουργίας θανάτου και ανάστασης. Η παράσταση θα παρουσιαστεί σε live streaming, απευθείας από το Θέατρο Rex -Σκηνή «Ελένη Παπαδάκη» το Σάββατο 6 Μαρτίου, στις 20:30.
Πώς ακριβώς ξεκίνησε η συνεργασία σας με τo Εθνικό Θέατρο;
Η σχέση μου με το Εθνικό Θέατρο ξεκινά στον πιο όμορφο χώρο που θα μπορούσα να σκεφτώ, το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Εκεί, με τον ίδιο σκηνοθέτη, τον καλό μου φίλο και συνεργάτη Θάνο Παπακωνσταντίνου, ξεκινήσαμε την πρώτη μας συνεργασία για την Ηλέκτρα του Σοφοκλή. Τότε δεν είχα εμπειρία, δεν ήξερα καν αν η σύνθεση για το θέατρο είναι κάτι που μπορώ να καταφέρω. Κάτι όμως μου μιλούσε πολύ βαθιά μέσα μου, μου έλεγε πως ταιριάζω πολύ σε αυτό το περιβάλλον, ότι ο ήχος μου είναι φτιαγμένος για το θέατρο. Τώρα, τρία χρόνια μετά, αισθάνομαι αφάνταστα τυχερός που μπορώ και υπάρχω και στον κόσμο του θεάτρου.
Τι αποτέλεσε την έμπνευση για τη σύνθεση που θα απολαύσουμε online; Είναι μια ιδιαίτερη συγκυρία αυτή κατά την οποία ανεβαίνει το συγκεκριμένο έργο, που είναι γραμμένο για την ελευθερία.
‘Oταν αποφασίσαμε να συνεργαστούμε για τους Ελεύθερους Πολιορκημένους με τον Θάνο Παπακωνσταντίνου, δεν είχαμε την παραμικρή ιδέα πως σήμερα ο κόσμος θα βρίσκεται σε αυτό το χάος. Είχαμε μόνο κατα νου πως θέλουμε να φτιάξουμε ένα έργο για την Ελλάδα του 2021 πάνω σε ένα ειλικρινά συγκλονιστικό κείμενο, με μια ματιά σύγχρονη και προσωπική. Και ήρθε η καραντίνα. Και ήρθε η απομόνωση. Και ήρθε η στέρηση της ελευθερίας. Και ήρθε η αγανάκτηση. Και η έλξη για το ιδεατό. Και μέσα από ένα ποιητικό κείμενο ρυθμού και έντονων αντιθέσεων, ξεκινήσα να γράφω μουσική μέσα από τα ένστικτά μου, μέσα από τους ρυθμούς των συναισθημάτων μου. Άφησα πίσω κάθε δεσμευτική σκέψη και απλά έγραψα με βάση τη θύελλα που μου υπαγόρευε το κείμενο, ψάχνοντας να το συνδέσω με το όραμα της σκηνοθεσίας. Εύχομαι να λειτουργήσει!
Περιγράψτε μας τις πρωτόγνωρες συνθήκες υπό τις οποίες έγιναν οι πρόβες. Τι θα λέγατε ότι σας δυσκόλεψε περισσότερο;
Το να τραγουδάς με μάσκα δεν έχει πλάκα. Το να μην αγγίζεις τους συνεργάτες σου δεν έχει πλάκα, να τους πάρεις μια αγκαλιά στο τέλος της πρόβας. Οι συνθήκες είχαν μια τεράστια πρόκληση, σα να μας είχαν στερήσει την ανθρωπιά της διαδικασίας. Προσπαθήσαμε πολύ σκληρά. Όταν η ζωή σου είναι μόνο μεταξύ σπιτιού και πρόβας, κάπου πρέπει να ξεδώσεις. Βρήκαμε σταδιακά πολλούς κοινούς ρυθμούς και δουλέψαμε, δουλέψαμε πολύ, συγκεντρωμένα, αφοσιωμένα, με όραμα. Και όταν βρεθήκαμε πλέον σε μια κοινή γραμμή, ήρθαν και τα υπόλοιπα σκληρά γεγονότα κι έφεραν κι άλλη ταραχή στον κόσμο μας. Δε γίνεται να μην σε επηρρεάσουν, δεν γίνεται να κλείσεις τα μάτια στην κοινωνία. Προσπαθείς να γίνεις μερός της, να μάθεις, να ακούσεις, να σεβαστείς και να προσφέρεις. Νιώθω όμως, και το λέω πραγματικά με ψυχικό θάρρος ότι από αυτήν την διαδικασία βγήκαμε νικητές. Γιατί, μέσα στο απόλυτο χάος, φτιάξαμε ένα έργο με όραμα, σεβασμό και ήθος, εύχομαι ένα όμορφο έργο, το δικό μας παιδί, το πολιορκημένο, το ελεύθερο.
Και αν σας ζητούσα να μοιραστείτε την πιο όμορφη, έντονη στιγμή που θα θυμάστε για καιρό;
Είναι μια μουσική στιγμή για μένα, στο τελευταίο μέρος του θρήνου, όταν οι ηθοποιοί και τα όργανα χωρίζονται σε διάφορες ομάδες και δημιουργούν μια μικρή Βαβέλ από ποικίλες ηχητικές καταστάσεις. Θυμάμαι όταν πρωτοδοκίμασα αυτό το υλικό, ήθελα να το ακούω συνέχεια, να μπω μέσα του.
Οι συνθήκες είναι για όλους πρωτόγνωρες. Είμαστε και οι ίδιοι ένα χρόνο τώρα «Ελευθεροί Πολιορκημένοι» με έναν διαφορετικό τρόπο. Πώς βιώσατε όλη αυτήν την περίοδο ως καλλιτέχνης;
Θα είμαι ειλικρινής, αυτή η ερώτηση με δυσκολεύει. Όχι γιατί δεν ξέρω τί να απαντήσω, αλλά γιατί μπορεί να παρεξηγηθώ. Θα σας πω όμως την αλήθεια. Με ρωτήσατε πώς βίωσα τον τελευταίο χρόνο ως καλλιτέχνης, όχι μόνο ως άνθρωπος. Και εκεί είναι η τεράστια διαφορά. Διότι ως άνθρωπος, θα ευχόμουν να μην είχε συμβεί ποτέ αυτή η πανδημία. Όμως ως καλλιτέχνης, τολμώ να πω πως ήταν ίσως η πιο δημιουργική χρονιά που έχω βιώσει ποτέ. Πιστεύω πως έχει να κάνει με την άλλαγη τοποθεσίας, οτι ύστερα από 14 χρόνια στο εξωτερικό, ξαφνικά βρέθηκα στην Ελλάδα για αρκετό καιρό. Μόλις είχα τελειώσει μια μεγάλη δουλειά με το BBC και ένιωθα τρομερή ανακούφιση, σα να ξανάγινα 18 χρονών και ξεκινώ από την αρχή. Και πάνω σε αυτό το συναίσθημα, έπεσε η εμπειρία της καραντίνας. Νιώθω πως τον τελευταίο χρόνο μπήκα σε μια νέα στυλιστική περίοδο της μουσικής μου γραφής, πιο άμεση, πιο ανθρώπινη, πιο ανθρωπιστική, πιο σίγουρη. Και λόγω της απομόνωσης, ξεχύθηκε από μέσα μου ένας τυφώνας ιδεών και ήχων. Βρίσκομαι ακόμα σε αυτό. Το αφήνω να με πάει όπου θέλει, δεν προσπαθώ να ελέγξω τίποτα. Απαιτεί μεγάλη ψυχική δύναμη αυτό που περιγράφω, είναι όμως συναρπαστικό.
Πολλοί εκφράζουν τον προβληματισμό τους για το «κακό» που θα προκαλέσουν στο θέατρο όσα έφεραν στο φως οι καταγγελίες των ηθοποιών. Όλοι μας παρακολουθούμε με προσοχή και επιθυμούμε να τιμωρηθούν οι ένοχοι. Τι σκέφτεστε για όλα αυτά;
Η κακοποίηση δεν είναι μόνο στο θέατρο. Είναι παντού. Την κακοποίηση κάθε είδους θα πρέπει να την ξεριζώσουμε από τη ζωή μας, από την κοινωνία. Φυσικά, αυτό δε θα γίνει ποτέ. Πάντα θα υπάρχει. Μπορούμε όμως να την απομονώσουμε τόσο ώστε να είναι πλέον δύσκολο να μας βλάψει. Με σοκάρει που συνέβαιναν όλα αυτά στο θέατρο, κυρίως γιατί εγώ ο ίδιος έχω βρεθεί μόνο σε όμορφες καταστάσεις προβών και συνεργασίας. Δεν πιστεύω πως οι καταγγελίες θα φέρουν κακό στο ελληνικό θέατρο, αντιθέτως, είναι το πάτημα για να βρούμε φως, ελπίδα, συνεργασία και όραμα. Για να γίνει αυτό όμως θα πρέπει να μιλήσουν όλοι όσοι το έχουν βιώσει. Θα πρέπει να ξεσκεπάσουμε όσους ανθρώπους χρησιμοποιήσαν την εξουσία της στιγμής για να βλάψουν τους συναδέλφους μας. Φέτος μάθαμε και κάτι καινούριο, οτι η αποκαθήλωση δεν είναι ακατόρθωτη, αρκεί η πρόθεση να γίνει από συλλογική ανάγκη και αδιάσπαστη θέληση.
Έχοντας ζήσει επί σειρά ετών στο εξωτερικό και έχοντας συνεργαστεί με διεθνούς φήμης οργανισμούς θα λέγατε ότι υπάρχει διαφορά στον τρόπο που διαχειρίζονται τέτοιες καταστάσεις; Σας έχει συμβεί ποτέ να νιώσετε ότι κάποιος υπερβαίνει τη θέση του, χρησιμοποιεί την εξουσία του για να εκμεταλλευτεί καταστάσεις;
Υπάρχει τεράστια διαφορά, τεράστια. Η Ελλάδα (μας) είναι ένα μικρό χωριό. Και δυστυχώς, πολλές φορές, οι πράξεις στο μικρό χωριό δεν έχουν μεγάλες συνέπειες. Στην Ελλάδα δίνεται η εντύπωση πως μπορεί να κάνει κανείς ο,τι θέλει. Ναι, αυτό είναι γοητευτικό, αρκεί να υπάρχει ένα όριο, να μην βλάπτει τους υπολοίπους. Στο Λονδίνο έχω συναντηθεί με πολλές επαγγελματικές επαφές όπου υπήρχε το φλερτ, αλλά μέχρι εκεί. Αγνό, αναζωογονητικό, φρέσκο φλερτ, με τακτ και σεβασμό. Τίποτα παραπάνω. Στα μεγάλα κέντρα, αν κακοποιήσεις, υπάρχουν και μεγάλες συνέπειες.
Κάνετε σχέδια για το μετά; Θα μείνετε στην Ελλάδα;
Έχω αναλάβει άλλα τρία πρότζεκτς για αυτόν τον χρόνο, εύχομαι να γίνουν με τις συνθήκες που τους αξίζει. Ανυπομονώ ήδη για το επόμενο, αυτό το οποίο θα ολοκληρώσω μετά τους Ελεύθερους Πολιορκημένους. Δυστυχώς δε μπορώ να σας το αποκαλύψω γιατί θέλω να είναι απόλυτα έτοιμο όταν το ανακοινώσουμε. Με εκπλήσσει όμως που οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν πως έχω μετακομίσει στην Ελλάδα. Έχω σκοπό να επιστρέψω στο Λονδίνο, στη βάση μου. Παίρνω τον χρόνο μου. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευτυχία από την ατομική ελευθερία και έλεγχο του δικού σου χρόνου. Άλλωστε, κάθε φορά σπίτι μου είναι όπου βρίσκονται και οι παρτιτούρες μου!
Λίγα λόγια για το έργο:
Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι είναι το ποιητικό έργο που απασχόλησε τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο (1834-1847), εμπνευσμένο από την πολιορκία της πόλης του Μεσολογγίου και την ιστορική Έξοδο, τη νύχτα μεταξύ 10ης και 11ης Απριλίου 1826.
Ένα έργο για την ελευθερία, την αντίσταση και τον αγώνα του ανθρώπου να κρατήσει το πνεύμα του ελεύθερο ακόμα και στους πιο ζοφερούς καιρούς. Ένα ανολοκλήρωτο ποίημα που έχει αποτελέσει ένα από τα πιο εμβληματικά υλικά της νεοελληνικής γραμματείας και ένα από τα άτυπα μνημεία της ελληνικής επανάστασης του 1821.
Ο ποιητής ξεκινώντας από τον ηρωικό αγώνα των Μεσολογγιτών κατά τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826) έως και το κορύφωμα της ηρωικής εξόδου, αναφέρεται στον αγώνα του ανθρώπου για την εξωτερική και εσωτερική ελευθερία του. Το έργο, το περίφημο «ποίημα του χρέους», δεν ολοκληρώθηκε ποτέ και έφτασε σ’ εμάς σε χειρόγραφα αποσπάσματα, που συνθέτουν τρία σχεδιάσματα.
Ο σκηνοθέτης Θάνος Παπακωνσταντίνου σεπισημαίνει: «“Φως που πατεί χαρούμενο τον Άδη και το Χάρο”. Πατριωτικός ύμνος ή φιλοσοφική ποίηση; Νεκρώσιμη ακολουθία ή τραγούδι ανάστασης; Ημιτελές αριστούργημα ή σκόρπιοι ανολοκλήρωτοι στίχοι;
Τα σκηνικά και τα κοστούμια επιμελείται η Νίκη Ψυχογιού, την κίνηση η Αμαλία Κοσμά και τους φωτισμούς η Χριστίνα Θανάσουλα.
Παίζουν οι: Αντώνης Μυριαγκός, Λένα Δροσάκη, Κωνσταντίνος Αρνόκουρος, Αυγουστίνος Κούμουλος, Λάμπρος Κωνσταντέας, Κλεοπάτρα Μάρκου, Αλέξανδρος Μαυρόπουλος, Ελένη Μολέσκη, Μάριος Παναγιώτου, ‘Αννα Πατητή, Νάνσυ Σιδέρη, Δανάη Τίκου.
Μουσικοί επί σκηνής: Στέφανος Δαφνής (Τρομπέτα), Χρήστος Γιάκκας (Τρομπόνι), Θοδωρής Βαζάκας (Τύμπανα – Κρουστά), Κριστίν Σωφρονίου (Πιάνο – Keyboard).
Στην παράσταση υπάρχει η δυνατότητα ελληνικών και γαλλικών υποτίτλων. Η απευθείας μετάδοση θα είναι διαθέσιμη στη σελίδα livestream.n-t.gr μέσω κωδικού πρόσβασης με αγορά ηλεκτρονικού εισιτηρίου. Τιμή εισιτηρίου: 8 ευρώ.
- Οι φωτογραφίες του Δημήτρη Σκύλλα είναι της Stephie Grape και η ασπρόμαυρη του Δημήτρη Τσίκλη. Οι φωτογραφίες της παράστασης είναι της Ελίνας Γιουνανλή.
www.ertnews.gr
Εύα Κουσιοπούλου