Τι κοινό έχουν τα καταπράσινα και ανεξερεύνητα δάση της Βαυαρίας στη Γερμανία, τα κατάφυτα δάση της Σλοβενίας που καλύπτουν πάνω από το μισό του εδάφους της με τα δάσος οξιάς στην Βαρβάρα Χαλκιδικής ή δάσος Ελάτης στον Κάτω Όλυμπο;
Έχουν υψηλή βιοποικιλότητά όμως ταυτόχρονα είναι ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή. Μέσω του ευρωπαϊκού έργου LIFEGENMON, έξι εταίροι από τρεις ευρωπαϊκές χώρες , τη Γερμανία, την Ελλάδα και τη Σλοβενία συνεργάζονται με σκοπό την προστασία του δασικού πλούτου. Έχουν αναπτύξει ένα σύστημα γενετικής παρακολούθησης των δασών, με σκοπό να μελετήσουν συστηματικά το πώς εξελίσσονται τα γενετικά χαρακτηριστικά των δέντρων στο πέρασμα των χρόνων και πώς οι κλιματικές μεταβολές ή η ανθρωπογενής δραστηριότητα μπορούν δυνητικά να προκαλέσουν αλλαγές στο DNA τους. Το δύσκολο έργο της καταγραφής, έχει αναλάβει το εργαστήριο Δασικής Γενετικής και Βελτίωσης Δασοπονικών Ειδών του Τμήματος Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης. Τα δασοπονικά είδη που μελετώνται μέσω του έργου είναι αυτά της οξιάς και της ελάτης.
Για την γενετική παρακολούθηση, οι επιστήμονες επιλέγουν το δάσος ή τα δάση που θα παρακολουθούν τα επόμενα χρόνια. Ορίζουν μια επιφάνεια γενετικής παρακολούθησης, την οποία στη συνέχεια χαρτογραφούν. Για κάθε δέντρο λαμβάνουν συγκεκριμένες μετρήσεις, όπως ύψος, διάμετρος ή παίρνουν δείγματα όπως καρποί καθώς και γενετικά δεδομένα συλλέγοντας έτσι χρήσιμες πληροφορίες τις οποίες θα αξιολογούν και θα εμπλουτίζουν σε ετήσια κλίμακα.
Στόχος να δημιουργηθεί σε βάθος χρόνου μια βάση δεδομένων, μέσω της οποίας θα μπορούν τελικά να εντοπίζονται τυχόν μεταβολές σε γενετικό επίπεδο πριν αυτές γίνουν ορατές από τον άνθρωπο, χτίζοντας ουσιαστικά ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης όσον αφορά απειλές που υπονομεύουν την προσαρμοστικότητα των δασικών ειδών.
Μιλώντας στην εκπομπή Ο3 ο καθηγητής Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος Φίλιππος Αραβανόπουλος εξήγησε ότι ακόμα και σε μια προστατευόμενη περιοχή μπορεί να εξαφανίζεται η γενετική ποικιλότητα. Το σύστημα παρακολούθησης της γενετικής ποικιλότητας σε προστατευόμενες περιοχές λειτουργεί και ως σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, καθώς οι αλλαγές σε γενετικό επίπεδο εμφανίζονται αρκετά χρόνια πριν γίνουν εμφανείς. Έτσι μπορούν να ληφθούν έγκαιρα μέτρα ή να οριστεί μια άλλη περιοχή ως απόθεμα γονιδίων για αναδασώσεις και φυτεύσεις. Το πρόγραμμα LIFEGENMON είναι σε εξέλιξη εδώ και επτά χρόνια. Στην Ελλάδα, τα δάση οξιάς κι ελάτης βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση από άποψη γενετικής ποικιλότητας. Μάλιστα όπως ανέφερε ο κ. Αραβανόπουλος η δασοκάλυψη στη χώρα μας είναι 49% (εκ των οποίων 25% είναι ψηλά δάση), όταν στην Ευρώπη είναι 42% και στον κόσμο 31%. Τα καλοκαίρια μπορεί να χάνουμε δάσος στις παραθαλάσσιες περιοχές αλλά έχουμε αύξηση του δάσους στα ορεινά λόγω ερήμωσης και μείωσης της κτηνοτροφίας. Αναλογικά με την πληθυσμό της η Ελλάδα είναι μια υπερδύναμη στην βιοποικιλότητα, καθώς διαθέτει το 32% των ευρωπαϊκών βιολογικών ειδών.
ΠΗΓΗ: ΕΡΤ3 ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ, ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΝΙΚΟΣ ΠΙΤΙΣΑΚΙΔΗΣ
www.ert.gr
Σοφία Χριστοφορίδου