Στο πλαίσιο της έκθεσης «Γόρδιοι Δεσμοί» και με αφορμή το έργο «Χειρόγραφα σε χαρτί (Βεβαιώσεις νομιμοφροσύνης των εικονιζόμενων,
προκειμένω να προσληφθούν για εργασία, τη δεκαετία του ΄50)» πραγματοποιείται το Σάββατο 25 του μηνός στις 7.30 το απόγευμα η παρουσίαση του βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών βιβλίου με τίτλο: «ΑNΕΠΙΘΥΜΗΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ Οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων στον 20ό αι. και η καταστροφή τους»
Ομιλητές:
Νίκος Σκεντέρης, πανεπιστημιακός
Γιάννης Μπόλης, Ιστορικός της τέχνης
Γιώργος Τράντας Δημοσιογράφος-Σ. Εκπαίδευσης
και ο συγγραφέας Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Παρέμβαση θα κάνουν:
Ο εικαστικός Στέργιος Στάμος και ο ποινικολόγος Γιάννης Διαμαντής
Το κεντρικό ερώτημα του βιβλίου είναι: «ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν στη συγκεκριμένη εξαίρεση -έναντι των άλλων χωρών- της καύσης των φακέλων, σε σχέση με τη διεθνή εμπειρία;». Δεν γράφτηκε για να θρηνήσει το καμένο περιεχόμενο των φακέλων• θα ήταν μάταιο, καθώς οι στάχτες δεν ξαναγίνονται έγγραφα. Παρότι μιλάει για τους φακέλους, δεν είναι μια αναλυτική ιστορία τους. Είναι μια ιστορία των όσων γέννησαν οι φάκελοι, όλων εκείνων που οδήγησαν στην ανοχή ή και στην επιδοκιμασία της ελληνικής κοινωνίας έναντι της καταστροφής. Είναι μια προσπάθεια κατανόησης της καύσης τους ως ορόσημο της ολοκλήρωσης ενός πρώτου κύκλου διαχείρισης του πολλαπλά τραυματικού και διχαστικού μεταπολεμικού και μετεμφυλιακού παρελθόντος.
Το βιβλίο επιχειρεί να κατανοήσει την καύση μέσα από δύο διαδρομές. Μελετώντας καταρχάς την ιστορική διαδρομή των φακέλων, τη μεσοπολεμική συγκρότηση και την κυριαρχία τους έως το τέλος της χούντας, μέσα από μια σειρά από παραδείγματα με χαρακτηριστικότερο εκείνο του φακέλου του Λεωνίδα Κύρκου. Κατά δεύτερο λόγο, μελετώντας τη δημόσια συζήτηση που προκάλεσε η αναγγελία της καταστροφής τους το 1989: τις αντιδράσεις πολιτικών, ιστορικών και αγωνιστών της δεκαετίας του ’40, αντιδράσεις συνδεδεμένες με τους φόβους και τις νοοτροπίες που καλλιέργησαν στην ελληνική κοινωνία οι φάκελοι.
Εάν το παρόν αποικίζει το παρελθόν ξαναδιαβάζοντάς το με βάση το σήμερα, την ίδια ώρα το δεύτερο εκβάλλει στο παρόν μέσα από νοοτροπίες, φόβους, υλικές και άυλες κληρονομιές. Τριάντα χρόνια πριν, μέσα στον καπνό των καμένων φακέλων από την υψικάμινο της Χαλυβουργικής έσμιξαν φόβοι, τραυματικές μνήμες, κουτσουρεμένες ζωές, μαζί με ελπίδες και νέους ορίζοντες προσδοκιών που γεννούσε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Γι’ αυτά θέλει να μιλήσει το βιβλίο, ξαναδιαβάζοντας την ιστορία της μεταπολεμικής κυρίως Ελλάδας, για το αρχείο και τη μνήμη, για ένα τραυματικό παρελθόν, το οποίο, την ώρα της αποδοχής του καταστράφηκε πλέον ως ανεπιθύμητο.
www.ert.gr
Μίνα Μαυρογιάννη