Από το Χονγκ Κονγκ έως τη Μέση Ανατολή και από την Ευρώπη έως τη Λατινική Αμερική ένα κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων, που αλλού έχει τις ρίζες του σε πολιτικά αιτήματα και αλλού πρωτίστως σε οικονομικά, σαρώνει τον πλανήτη και πυροδοτεί συγκρίσεις με την σχετικά πρόσφατη Αραβική Άνοιξη ή και τον πιο μακρινό Μάη του 1968. Οι νέοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και το βασικό τους όπλο δεν είναι άλλο από τις εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων και εν γένει τις δυνατότητες του Διαδικτύου και μίας νέας γενιάς λογισμικού, που τους επιτρέπουν να συνδέονται με εκατομμύρια ανθρώπους σε πραγματικό χρόνο, να οργανώνουν άμεσα δράσεις και αντιδράσεις, να παρακολουθούν και να μαθαίνουν από συνομηλίκους τους σε άλλες γωνιές του πλανήτη.
Σε άρθρο της η Wall Street Journal περιγράφει το σκηνικό αυτό της παγκόσμιας αναταραχής, στο οποίο τόσο διαφορετικοί άνθρωποι έχουν ξεχυθεί στους δρόμους και χωρίς να μοιράζονται ακριβώς τις ίδιες ιδέες, συχνά μοιράζονται τακτικές και συνθήματα.
Τον Ιούνιο, εκατοντάδες χιλιάδες νέοι διαδηλωτές που συνδέονται με εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων έφτασαν στους δρόμους του Χονγκ Κονγκ για να διαμαρτυρηθούν για την καταπίεση των κεντρικών αρχών της Κίνας στη ζωή στην πόλη τους.Τέσσερις μήνες αργότερα, οι αντιπολιτευτικές διαδηλώσεις σάρωσαν περισσότερες από δώδεκα χώρες. Από τη Χιλή και τη Βολιβία στον Λίβανο και την Ισπανία, εκατομμύρια έχουν βγει στους δρόμους – μερικές φορές ειρηνικά, συχνά όχι. Το Ιράν έκλεισε το Διαδίκτυο και κατέφυγε στις ένοπλες δυνάμεις για να συντρίψουν τις διαδηλώσεις. Πρόσφατα, η Κολομβία έγινε η πέμπτη χώρα που αντιμετώπισε μαζικές διαδηλώσεις που εξαπλώθηκαν στη Νότια Αμερική.
«Είναι αδύνατο να τραβήξουμε ξεκάθαρες γραμμές που θα συνδέουν την αναταραχή που εκτείνεται στον πλανήτη. Αλλά το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν χυθεί στους δρόμους σε τόσα μέρη έχει δώσει στην αναταραχή τα περιγράμματα ενός καινούργιου κοινωνικού κινήματος, αντανακλώντας τις αναταραχές όπως η Αραβική Άνοιξη και οι φοιτητικές διαμαρτυρίες του 1968. Οι εισοδηματικές ανισότητες είναι ευρείες σε πολλές από τις πόλεις. Οι νέοι που οδηγούν τη δράση σε πολλές περιοχές συχνά αμφιβάλλουν ότι θα επιτύχουν την οικονομική κατάσταση των γονέων τους. Η οργή τους είναι απέναντι σε πολιτικές ελίτ, οι οποίες κατηγορούνται ότι έχουν χάσει την επαφή με τους πολίτες και εξυπηρετούν μόνο εαυτόν και ομοίους» παρατηρεί η WSJ.
Τα “όπλα” των διαδηλωτών; Προωθώντας τη δράση στους δρόμους σε ένα είδος hyperspeed είναι μια νέα γενιά λογισμικού κρυπτογραφημένων μηνυμάτων όπως το WhatsApp και Telegram που επιτρέπουν σε μεγάλες ομάδες διαδηλωτών που δεν έχουν συναντηθεί ποτέ να επικοινωνούν ανώνυμα. Ενώ οι πλατφόρμες όπως το Twitter και το Facebook ήταν εξαιρετικές για τη μετάδοση ιδεών, η νεώτερη τεχνολογία επιτρέπει σε κάθε πιθανό ακτιβιστή που συνδέεται με την ομάδα να εξασφαλίσει συναίνεση για δράσεις μεγάλης κλίμακας σε πραγματικό χρόνο – χωρίς φόβο να εντοπιστεί, εξηγεί η αμερικανική εφημερίδα και συνεχίζει, υπογραμμίζοντας ότι η παγκόσμια εμβέλεια του διαδικτύου βοήθησε τους ακτιβιστές να μάθουν παρακολουθώντας και συνδεόμενοι με συνομηλίκους σε άλλες χώρες.
Για παράδειγμα στη Βαρκελώνη, οι δυνάμεις υπέρ της ανεξαρτησίας έχουν εκδώσει φυλλάδια με τίτλο “Χονγκ Κονγκ: η τακτική των διαδηλωτών”. Επαναλαμβάνουν το μότο του Χονγκ Κονγκ για τη διεξαγωγή διαδηλώσεων “Be Water”, μια διάσημη συμβουλή μάχης από τον Μπρους Λι. Οι διαδηλωτές του Χονγκ Κονγκ χρησιμοποιούσαν εδώ και καιρό φώτα λέιζερ για να “τυφλώσουν” την στυνομία και κάμερες. Τώρα τα χρησιμοποιούν και οι διαδηλωτές στη Χιλή.
«Οι διαμαρτυρίες αυτές δεν είναι μία έκτακτη “ανωμαλία”» σχολιάζει ο Richard Youngs, ο οποίος μελετά τα κινήματα διαμαρτυρίας στο Carnegie Endowment για τη Διεθνή Ειρήνη. «Εξελίσσονται σε ένα φαινόμενο που θεωρώ ότι είναι εδώ για να μείνει ως βασικό χαρακτηριστικό της παγκόσμιας πολιτικής σκηνής» συμπληρώνει. Ο λόγος, εξηγεί, είναι ότι οι άνθρωποι αισθάνονται πως τα πολιτικά συστήματα δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους. Οι διαδηλωτές «αποχωρούν από την πολιτική και επιλέγουν πιο άμεση δράση».
«Η κρίση νομιμοποίησης είναι παγκόσμια και η τεχνολογία είναι παγκόσμια. Οι νέοι εκμεταλλεύονται αυτά τα εργαλεία σε όλο τους το φάσμα» σχολιάζει από την πλευρά του ο Manuel Castells, καθηγητής επικοινωνίας και τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας.
Ίσως ο ισχυρότερος παράγοντας που οδηγεί αυτά τα κινήματα διαμαρτυρίας είναι ότι δείχνουν να πετυχαίνουν, παρατηρεί η WSJ. Οι διαδηλωτές έχουν αναγκάσει τους ηγέτες να υποχωρήσουν από αρχικές θέσεις και αποφάσεις, να ικανοποιήσουν κάποια αιτήματα. Και οι νέοι μένουν στους δρόμους για να πιέσουν για περισσότερα.