Εργαλεία που χρονολογούνται πριν από 43.000 χρόνια αποκαλύπτουν λεπτομέρειες για την εξαφάνιση των Νεάντερταλ

Οι Νεάντερταλ εξαφανίστηκαν πριν από περίπου 40.000 χρόνια, ωστόσο πολλές λεπτομέρειες της εξαφάνισής τους παραμένουν ασαφείς. Για να συμπληρωθούν τα κενά, είναι χρήσιμο να διερευνηθεί πώς οι πληθυσμοί των Νεάντερταλ άλλαζαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων χιλιετιών τους.

Μια ομάδα αρχαιολόγων που ανασκάπτει ένα «εργαστήριο» όπου οι Νεάντερταλ έφτιαχναν πέτρινα εργαλεία πριν από 45.000 χρόνια, βρήκε στοιχεία που υποδηλώνουν ότι ένας προηγούμενος πληθυσμός Νεάντερταλ εξαφανίστηκε χιλιάδες χρόνια πριν από την άφιξη αυτών των κατασκευαστών εργαλείων. Τα ευρήματα από την ανασκαφή στην Aranbaltza στη Χώρα των Βάσκων, στην Ισπανία, δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Science».

Ο επικεφαλής συγγραφέας Joseba Rios-Garaizar δήλωσε στο Interesting Engineering, πως τα ευρήματα δείχνουν ότι «οι Νεάντερταλ έχουν μια ιστορία που είναι εύκολο να παραβλέψουμε».

«Έζησαν ιστορικές και δημογραφικές αλλαγές», πρόσθεσε.

Οι ερευνητές κατέληξαν στα συμπεράσματά τους μετά την ανακάλυψη δραστικών αλλαγών στο στυλ της τεχνικής που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή της πιο προηγμένης και χαρακτηριστικής τεχνολογίας των Νεάντερταλ: των λίθινων εργαλείων.

Ο αρχαιολογικός χώρος στην Aranbaltza αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1957 σε ένα ενεργό τότε λατομείο άμμου. Έκτοτε, οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει τρεις διαφορετικές τοποθεσίες στην Aranbaltza όπου έχουν βρεθεί αρχαιολογικά ευρήματα. Στην παλαιότερη βρήκαν ίχνη οικισμών που χρονολογούνται πριν από περίπου 100.000 χρόνια. Στην δεύτερη τοποθεσία, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ό,τι έχει απομείνει από τζάκια και (πιθανότατα) κατασκευές που χτίστηκαν από κατοίκους Νεάντερταλ πριν από περίπου 50.000 χρόνια.

Η νέα δημοσίευση αναφέρεται σε μια ανασκαφή στη νεότερη τοποθεσία, η οποία κατοικήθηκε μόλις πριν από 43.000 χρόνια. Ωστόσο εκεί, οι ερευνητές δεν βρήκαν κατοικίες. Αντ’ αυτού, αποκάλυψαν τα απομεινάρια ενός εργαστηρίου λίθινων εργαλείων που ήταν γεμάτο με 5.686 κομμάτια πέτρας. Συλλογικά, αυτά τα λιθοτεχνήματα αφηγούνται μια ιστορία κοινωνικής αλλαγής και αλλαγής τρόπου κατασκευής.

Αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι ότι οι Νεάντερταλ που κατασκεύασαν αυτά τα εργαλεία ήταν πιθανώς μια εντελώς διαφορετική ομάδα από τους Νεάντερταλ που ζούσαν σχεδόν στην ίδια ακριβώς τοποθεσία αρκετές χιλιάδες χρόνια πριν.

Δεν προέρχονταν όλοι από την ίδια γενιά

Τα ευρήματα στις παλαιότερες τοποθεσίες δείχνουν ότι οι κάτοικοι «βασίζονταν στην τεχνολογία τους σε εργαλεία που κατασκεύαζαν από πέτρινες νιφάδες», είπε ο Rios-Garaziar. Για να φτιάξει ένα από αυτά, ένας Νεάντερταλ έπαιρνε έναν ογκόλιθο πυριτόλιθου ή ένα άλλο πέτρωμα και τον χτυπούσε μέχρι να γίνει νιφάδα, την οποία μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να κόψει κάτι ή να το ξύσει.

Στοιχεία από όλη την Ευρώπη δείχνουν ότι αυτός ήταν ένας συνηθισμένος τρόπος κατασκευής εργαλείων για δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Καθώς όμως οι Νεάντερταλ πλησίαζαν προς την εξαφάνιση, ορισμένες ομάδες καινοτόμησαν με νέους τρόπους κατασκευής εργαλείων.

«Στο τέλος της Μέσης Παλαιολιθικής, κάτι άλλαξε στην Ευρώπη», σημείωσε ο Rios-Garaziar. «Στο κέντρο της Γαλλίας, κάποιοι Νεάντερταλ άφησαν τις νιφάδες και άρχισαν να κατασκευάζουν λεπίδες».

Ορισμένες από τις πρώτες ενδείξεις αυτής της αλλαγής βρέθηκαν σε σπήλαια στο Châtelperronian της Γαλλίας. Όταν ανέσκαψαν την πιο πρόσφατη τοποθεσία στην Aranbaltza, οι ερευνητές πίσω από τη νέα μελέτη, βρήκαν περισσότερα από 5.000 κομμάτια πέτρας που υποδηλώνουν ότι οι πιο πρόσφατοι κάτοικοι Νεάντερταλ χρησιμοποιούσαν αυτή την τεχνική κατασκευής λεπίδων και όχι μια ανανεωμένη εκδοχή της τοπικής παράδοσης κατασκευής εργαλείων που βρέθηκε σε παλαιότερους οικισμούς στην ίδια τοποθεσία.

(Plos One)

Οι διαφορές στα εργαλεία αποκαλύπτουν κάτι πιο βαθύ

Μπορεί η διαφορά μεταξύ νιφάδων και λεπίδων να φαίνεται εξαιρετικά λεπτή, αλλά οι μορφές των λίθινων εργαλείων είναι μερικές από τις σχετικά λίγες πηγές στοιχείων που έχουν οι αρχαιολόγοι για να κατανοήσουν μερικούς από τους πιο κοντινούς συγγενείς μας.

Ο Rios-Garaizar εξήγησε ότι τα διαφορετικά στυλ είναι αντιπροσωπευτικά διακριτών «πολιτιστικών παραδόσεων» που οι ερευνητές έχουν εντοπίσει σημειώνοντας διαφορές και ομοιότητες στα αντικείμενα που έχουν ανασκαφεί σε οικισμούς Νεάντερταλ σε όλη την Ευρώπη. Αυτές οι παραδόσεις δεν υποδηλώνουν διαφορετικούς πολιτισμούς των Νεάντερταλ, αλλά δείχνουν ότι οι οικισμοί που απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα ή (σε ορισμένες περιπτώσεις) δεκάδες χιλιάδες χρόνια, κάπως συνδέονταν.

«Μοιράζονται τον ίδιο πολιτισμό, τις ίδιες τεχνολογικές επιλογές, τον ίδιο τρόπο ζωής. Πιθανώς μοιράζονται και γονίδια», είπε ο Rios-Garaziar.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η παλαιότερη ομάδα των Νεάντερταλ εξαφανίστηκε χιλιάδες χρόνια πριν από την άφιξη της ομάδας του Châtelperronian, επειδή η νεότερη τοποθεσία δεν περιέχει σχεδόν κανένα αντικείμενο που θα μπορούσε να έχει κατασκευαστεί με την παλαιότερη τεχνική. Τα παλαιότερα λείψανα και τα πιο πρόσφατα χωρίζονται από ένα «αρχαιολογικά παρθένο» στρώμα γης, γεγονός που υποδηλώνει ότι δεν κατασκευάστηκαν καθόλου εργαλεία για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Γιατί αυτές οι ξεχωριστές ομάδες κατέληξαν στο ίδιο ακριβώς μέρος, αν δεν υπήρχαν άμεσες συνδέσεις μεταξύ τους; Μπορεί να ακούγεται σαν μια σύμπτωση, πιθανώς όμως οφείλεται στην τοπική γεωλογία. Η Aranbaltza βρίσκεται κοντά σε μια πηγή πυριτόλιθου πολύ καλής ποιότητας, είπε ο Rios-Garaziar.

Με την εξαφάνιση του παλαιότερου πληθυσμού των Νεάντερταλ, η ομάδα του Châtelperronian θα είχε ευκολότερη πρόσβαση σε αυτόν τον σημαντικό πόρο και η εξαφάνιση των νέων αφίξεων – οι οποίες διήρκεσαν μόνο μερικές χιλιετίες – μπορεί να δημιούργησε χώρο για ένα άλλο κύμα μεγάλων πιθήκων.

ΠΗΓΗ: Interesting Engineering

www.ertnews.gr

Εύη Τσιριγωτάκη