Σημαντικές δυσκολίες αντιμετώπισαν οι παγκόσμιες οικονομίες κατά τη διάρκεια της πανδημίας και των lockdown, με πολλούς οικονομολόγους να «πέφτουν έξω» στις προβλέψεις τους.
Για το 2022, ωστόσο, οι περισσότεροι οικονομικοί αναλυτές εμφανίζονται αισιόδοξοι και αναμένουν ισχυρή οικονομική ανάκαμψη.
Τι, όμως, θα μπορούσε να πάει λάθος;
Οι πιθανοί κίνδυνοι, βάσει εκτιμήσεων του Bloomberg Economics:
Όμικρον και νέα lockdown
Με την παραλλαγή Όμικρον να θεωρείται, μέχρι στιγμής, περισσότερο μεταδοτική και λιγότερο θανατηφόρα, η επιστροφή σε κάτι που θα θυμίζει την κανονικότητα στην οποία ζούσαμε, πριν το ξέσπασμα της πανδημίας, φαντάζει όλο και πιο πιθανή. Δεδομένου του ότι, με το άνοιγμα της οικονομίας, οι πολίτες θα ξεκινήσουν να σπαταλούν περισσότερα στις υπηρεσίες, αναμένεται παγκόσμια ανάπτυξη της τάξεως 5,1%.
Η απειλή του πληθωρισμού
Στις αρχές του 2021, οι ΗΠΑ έκαναν προβλέψεις για πληθωρισμό της τάξεως του 2%, ο οποίος, τελικά, ανήλθε στο 7%. Για το 2022, αναμένεται ο πληθωρισμός να φτάσει τα επίπεδα-στόχος. Ωστόσο, το ενδεχόμενο οι προβλέψεις να αποδειχθούν λάθος είναι και πάλι πιθανό.
Ξεπερνώντας το όριο
Σύμφωνα με προβλέψεις του Bloomberg, το 2022, αναμένεται μείωση των επιπέδων πληθωρισμού στις ΗΠΑ.
Στο ενδεχόμενο αυτό ίσως βοηθήσει η Όμικρον ή και η αύξηση των μισθών. Ακόμη, οι εντάσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ενδεχομένως, να οδηγήσουν στην αύξηση τιμών φυσικού αερίου, η κλιματική αλλαγή στη συνεχή αύξηση των τιμών τροφίμων, ενώ υπάρχει και η πιθανότητα νέο κύμα κορωνοϊού να πλήξει τα ταξίδια, μειώνοντας, έτσι, τις τιμές πετρελαίου.
Κάτι τέτοιο, όμως, πιθανότατα, να προκαλούσε σοκ στασιμοπληθωρισμού, δυσκολεύοντας τη Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες στον τρόπο διαχείρισής του.
Διαχείριση των αυξήσεων επιτοκίων της Fed
Από το tapering, το 2013, μέχρι και το ξεπούλημα των μετοχών, το 2018, η ιστορία έχει αναδείξει ότι η σύσφιξη της Fed «πληγώνει» τις αγορές. Ακόμη, φέτος, παρατηρείται η αύξηση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων, υποδηλώνοντας, έτσι, ότι οι κίνδυνοι της αγοράς κατοικιών είναι υψηλότεροι από ποτέ (με εξαίρεση την κρίση των subprime, το 2007).
Αύξηση ομοσπονδιακών επιτοκίων και αναδυόμενες αγορές
Πιθανή αύξηση ομοσπονδιακών επιτοκίων από τη Fed θα αποτελούσε σημαντικό πρόβλημα για τις αναδυόμενες αγορές, δεδομένου του ότι τα υψηλότερα επιτόκια συνεπάγονται εκροές κεφαλαίων, ενισχύουν το δολάριο, ενώ, πολλές φορές, προκαλούν σημαντικές νομισματικές κρίσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Το πρόβλημα της Κίνας
Κατά το τρίτο τρίμηνο του 2021, η οικονομία της Κίνας βρισκόταν σε σημαντικό αδιέξοδο, καθώς η ύφεση της αγοράς ακινήτων, εξαιτίας της Evergrande, τα συνεχή lockdown και οι ελλείψεις ενέργειας οδήγησαν την οικονομική ανάπτυξη σε ποσοστό κατώτερο του 0,8% (αρκετά χαμηλότερο από το σύνηθες 6%).
Ο «επικίνδυνος» κατασκευαστικός κλάδος
H στρατηγική μηδενικής ανοχής που ακολουθεί η Κίνα μπορεί να συνεπάγεται νέα lockdown με σκοπό τον περιορισμό της μετάδοσης της παραλλαγής Όμικρον. Κάτι τέτοιο, όμως, θα περιόριζε την κατασκευή ακινήτων και τη χρηματοδότηση, οδηγώντας τις πωλήσεις κατοικιών στην Κίνα, τις κατασκευές (που καθοδηγούν το 25% της οικονομίας της Κίνας) και τις τιμές των κατοικιών σε σημαντική μείωση.
Πολιτικές αναταραχές στην Ευρώπη
Αντιμέτωποι με το πρόβλημα του κορωνοϊού, η αλληλεγγύη μεταξύ των ηγετών της Ευρώπης και ο ακτιβισμός της ΕΚΤ να κρατήσει υπό έλεγχο το κόστος δανεισμού, οδήγησε την ΕΕ να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την πανδημία.
Ωστόσο, οι πλειονότητα των πολιτικών ηγετών αντιμετωπίζει, σήμερα, την «απειλή» των ευρωσκεπτικιστών. Εάν οι τελευταίοι αποκτήσουν επιρροή στις βασικές οικονομίες της Ένωσης, τότε, ενδεχομένως, να κλονισθεί η ηρεμία στις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων και να η ΕΚΤ να μην λάβει τη δέουσα πολιτική υποστήριξη, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στο ενδεχόμενο κρίσης.
Ο αντίκτυπος του Brexit
Οι διαπραγματεύσεις ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας θεωρείται πιθανό ότι θα συνεχιστούν και το 2022.
Εάν οι διαπραγματεύσεις αυτές αποτύχουν, θα πληχθεί ο τομέας των επιχειρήσεων, ενώ η συνολική ανασφάλεια που θα επικρατήσει θα οδηγήσει σε σημαντική πτώση της λίρας, πυροδοτώντας, έτσι, το ενδεχόμενο πληθωρισμού.
Το μέλλον της δημοσιονομικής πολιτικής
Η μείωση των παγκόσμιων δαπανών, το 2022, αναμένεται να ανέλθει στο 2,5% του ΑΕΠ, περίπου 5 φορές υψηλότερο από τα μέτρα λιτότητας που καθυστέρησαν την ανάκαμψη, μετά τη κρίση του 2008.
Τιμές τροφίμων και κοινωνικά προβλήματα
Ο συνδυασμός της πανδημίας του κορωνοϊού με την κλιματική αλλαγή έχουν οδηγήσει τις τιμές τροφίμων σε ιστορικά υψηλά, κάτι που θα μπορούσε να συνεχιστεί και κατά το επόμενο έτος. O συνδυασμός αυτός μπορεί να προκαλέσει σημαντικές κοινωνικές αναταραχές.
Γεωπολιτική και τοπική πολιτική
Ενδεχόμενη κλιμάκωση της κρίσης Ταϊβάν – Κίνας θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα. Εκτός της συμμετοχής κι άλλων Μεγάλων Δυνάμεων στο ενδεχόμενο σύγκρουσης, με πιθανότητα πρόκλησης πολέμου Μεγάλων Δυνάμεων, η κλιμάκωση αυτή θα μπορούσε να συνεπάγεται κυρώσεις που θα επηρεάσουν τις δύο πιο σημαντικές οικονομίες του κόσμου ή ακόμη και την κατάρρευση της παραγωγής ημιαγωγών στην Ταϊβάν, η οποία κρίνεται ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια παραγωγή.
Παράλληλα, στην Τουρκία, εν μέσω κατάρρευσης της λίρας, η αντιπολίτευση πιέζει οι εκλογές να πραγματοποιηθούν ένα χρόνο νωρίτερα, ήτοι το 2022 έναντι του 2023, ενώ στη Βραζιλία, εν όψει των εκλογών, τον Οκτώβριο, το ενδεχόμενο νίκης κάποιου που υπόσχεται αυστηρότερο δημοσιονομικό έλεγχο ίσως θεωρείται η μόνη λύση έναντι της πανδημίας και της οικονομικής ύφεσης.
Και τα θετικά σενάρια για το 2022
Αρχικά, εάν οι ΗΠΑ ακολουθήσουν μία περισσότερο επεκτατική οικονομική πολιτική από ό,τι σήμερα, τότε θα κρατήσουν την οικονομία μακριά από το χείλος του δημοσιονομικού γκρεμού και θα συμβάλουν στην ενίσχυση της ανάπτυξης.
Παράλληλα, λόγω των συνεχών lockdown και της οικονομίας που έκαναν οι πολίτες εκείνη την περίοδο, όντας περιορισμένοι στα σπίτια τους, η πλειονότητα των νοικοκυριών έχει προβεί σε πλεονάζουσες αποταμιεύσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Σε περίπτωση που αυτές δαπανηθούν άμεσα, τότε η ανάπτυξη θα επιταχυνθεί.
Το 2020, ήταν μία χρονιά που, οικονομικά, είχε πάει χειρότερα από τις προβλέψεις των οικονομολόγων. Η σχετικά άμεση, ωστόσο, ανάκαμψη των οικονομιών που παρατηρήθηκε το 2021, μας υπενθυμίζει το ενδεχόμενο τα πράγματα να πάνε ακόμη καλύτερα, κατά το 2022.