«Μου αρέσει η θάλασσα. Οι βάρκες. Η τρικυμία. Μα προπαντός είχα λατρεία για τα πλοία. Όταν τα βλέπω, ιδιαίτερα τα παλιά, μέσα μου νιώθω ένα σκίρτημα λες και κάνουν μάγια στην ψυχή μου. Είχα ερωτευθεί τα πλοία της γραμμής, με τις άσπρες γέφυρες, τα στρογγυλά παραθυράκια στις καμπίνες, τα κατάρτια με τα λευκά συρμάτινα σχοινιά…» – Μίκης Θεοδωράκης
Έντεκα μέρες συμπληρώνονται σήμερα από τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη.
Έτσι όπως ήθελε, με το καράβι της γραμμής έκανε το τελευταίο του ταξίδι στα Χανιά και στον Γαλατά, στον τόπο του, ν’ αναπαυθεί κοντά στους γονείς του και στον αδερφό του, στο κοιμητήριο του χωριού.
Λίγες μέρες μετά το τελευταίο, απρόθυμο αντίο, εκατοντάδες άνθρωποι τον επισκέπτονται και τον αποχαιρετούν με τον δικό τους σεμνό τρόπο, έτσι όπως ο ίδιος ήθελε.
«Αισθάνομαι ότι έκλεισε ένας κύκλος και ότι αρχίζει ένας νέος κύκλος. Παρακολουθώ τον Μίκη 50 χρόνια. Προσπαθώ να καταγράψω και να αναλύσω το έργο του και αισθάνομαι ότι ήρθε η ώρα τώρα, που δίνεται η δυνατότητα στους Έλληνες και όχι μόνο, να ψάξουμε και να βρούμε ποιος είναι πραγματικά ο Μίκης», ανέφερε σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ Χανίων ο βιογράφος του, Γιώργος Λογοθέτης.
Στο κοιμητήριο του Γαλατά, μπροστά από τον απέριττο λευκό τύμβο που φέρει το όνομα του Μεγάλου Έλληνα, ο Γιώργος Λογοθέτης τον περιγράφει σαν «συνέχεια των κορυφαίων αρχαίων. Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι ο ομφάλιος λώρος που συνδέει την αρχαία Ελλάδα με τον σύγχρονο κόσμο».
«Γνώρισα τον Μίκη Θεοδωράκη το 2006, όταν έγραψα ένα άρθρο για την ανάγκη να αναδειχθεί ο χώρος που νοσηλεύθηκε, στην κλινική Τσαγκάρη που σήμερα λέγεται Νοσοκομείο «Φλέμινγκ», στα Μελίσσια», μας είπε ο δημοσιογράφος Ευάγγελος Σπύρου. Θέλω να πω μόνο μια φράση, ότι «ο Ελ Γκρέκο άρχισε ένα βιβλίο για την Ελλάδα. Το συνέχισε ο Καζαντζάκης και τ’ άφησε μισό. Αυτό το βιβλίο το συνεχίζει ο Μίκης Θεοδωράκης, ένα τέκνο της Κρήτης».
«Με τη βοήθεια του Πολιτισμού, η αισθητική χαρά μεταμορφώνεται σε ηθική δύναμη, και αυτό με τη σειρά του σε ιδεολογικό περιεχόμενο…» – Μίκης Θεοδωράκης
Για τον Μίκη Θεοδωράκη μίλησε στην ΕΡΤ Χανίων η συνεργάτης του Ελισάβετ Παπαγεωργίου, η οποία έχει Έχω συνεργαστεί από το 1998 με τον ίδιο τον συνθέτη, διοργανώνοντας -μεταξύ άλλων- πολύ μεγάλες παραγωγές και συναυλίες, στο Ηρώδειο, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο Παλλάς με τη Μαίρη Λίντα και στο Λονδίνο.
«Ήταν ένας άνθρωπος πολύ επιβλητικός. Μπροστά του έχαναν όλοι τα λόγια τους. Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν μια δύνη, μια έμπνευση τρομερή, ένας χείμαρρος. Σε προκαλούσε για υπέρβαση μεγάλη. Αυστηρός με το έργο του, είχε μια δική του σχολή. Έλεγε ότι οι τραγουδιστές δεν τραγουδάνε με τα χέρια, αλλά με τη φωνή και την ψυχή τους».
Η Βαρβάρα Περράκη, Πρώην Αντιδήμαρχος Πολιτισμού και Πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Ν. Χανίων, μίλησε για μια άγνωστη σε πολλούς ιδιότητα του Μίκη Θεοδωράκη, την ποιητική του γραφή, αλλά και τη συγγραφική του δραστηριότητα.
«Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει γράψει 53 βιβλία. Ο ίδιος έγραφε ποίηση και ξέρουμε ότι πολλά από τα τραγούδια του είναι μελοποιημένα ποιήματά του. Αυτό που κατόρθωσε όμως, το μεγαλειώδες, διότι η αντίληψή του για τον ρόλο του διανοούμενου, ήταν στη βάση της διαλεκτικής μαρξιστικής του τοποθέτησης, που θεωρεί τον διανοούμενο ώριμο τέκνο της ανάγκης. Βλέπει τον διανοούμενο επαναστάτη.
Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε μια διαφορετική αντίληψη, αυτό που λέμε Homo Universallis. Ήθελε δηλαδή τον εαυτό του διαφωτιστή. Και ένας διαφωτιστής δεν είναι μόνο αυτός που αναλύει τα κοινωνικά δεδομένα, αλλά και αυτός που θέλει να τ’ αλλάξει.
Για πρώτη φορά ο Μίκης Θεοδωράκης φέρνει την ποίηση στο στόμα του λαού. Και αυτή είναι η αντίληψη που πραγματώνει ως διανοούμενος και διαφωτιστής.
Είχα την τύχη για κάποια χρόνια να συνεργαστώ στενά με τον Μίκη Θεοδωράκη, αφηγείται η Ιωάννα Μόρφου. ‘Ηταν στην πραγματικότητα ο άνθρωπος που μ’ έβγαλε στον χώρο.
Η Ιωάννα ήταν χορωδός στα μουσικά σύνολα της ΕΡΤ, όταν ήταν Διευθυντής ο Μίκης Θεοδωράκης. Έτσι, της δόθηκε η ευκαιρία να μελετήσει το συμφωνικό του έργο. «Μετά από μια ακρόαση με επέλεξε να κάνω ένα ρόλο σε μια όπερά του, την «Ηλέκτρα» στην Αμερική.
Από τότε, ξεκίνησε μια μεγάλη συνεργασία, με κεντρικό σημείο αναφοράς την ερμηνεία στο Πνευματικό Εμβατήριο στο Ηρώδειο το 2001.
«Ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε μεγάλος δάσκαλος για εμένα και όχι μόνο σε σχέση με τη μουσική. Το ήθος, οι ιδέες του, το πάθος του για τη ζωή, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη, η εμμονή του για ενότητα, ήταν σπουδαία μαθήματα…»
Ζητάμε από την Ιωάννα Μόρφου να μας τραγουδήσει έναν από τους χιλιάδες στίχους και αυτή, ανταποκρίνεται.
Σήμερα δεν είμαστε σε θέση να πούμε πολλά λόγια για τον Μίκη Θεοδωράκη, γιατί νομίζω ότι η Ελλάδα έχασε σήμερα τον πατέρα της, μας λέει ο γνωστός μουσικός της κρητικής παράδοσης, αρχιτέκτονας και φίλος του Μίκη, Στέλιος Λαϊνάκης.
«Δεν γράφω τραγούδια για να διασκεδάσω το κοινό. Δεν με ενδιαφέρει η μουσική που αποκοιμίζει τη μνήμη. Με ενδιαφέρει η μουσική που μας βοηθάει να νιώσουμε τη χαρά, να νιώσουμε πιο πλούσιοι, πιο απαιτητικοί, πιο δυνατοί. Η μουσική, σε συμφωνία με τους στίχους, πρέπει να ξυπνήσει τη σκέψη, την επιθυμία για μια πιο όμορφη ζωή. Γι αυτό η μουσική πρέπει να στηριχθεί στο αίμα που χύθηκε, στους νεκρούς του παρελθόντος με στόχο όχι να σπείρουν το μίσος, αλλά την αγάπη». – Μίκης Θεοδωράκης
Η Ελισάβετ Βερούλη τραγουδά στίχους Σεφέρη, στο μνήμα του Μίκη
Ρεπορτάζ: Κ. Πολύζου / Ηλ. Επεξεργασία: Μ. Λουπασάκης
www.ertnews.gr
Κατερίνα Πολύζου
image}