ΕΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα
Δυο αδέλφια σε διαμάχη.
Μια κοινωνία σε κατάσταση διχασμού.
Ένα πολιτικό μυθιστόρημα
που επαναφέρει κρίσιμα ηθικά διλήμματα.
Έγραψα το μυθιστόρημα παρακινημένος από ένα κύμα εσωτερικής πίεσης, μια λάβα αγανάκτησης για την πολιτική ζωή, τη Χρυσή Αυγή, που επιτέλους καταδικάστηκε δικαστικά, ενώ ήδη έχει καταδικαστεί κοινωνικά, πολιτικά και εκλογικά, τον διχασμό της ελληνικής κοινωνίας κ.ά.
Ξεκίνησα το 2013, όταν η Ελλάδα των μνημονίων και της οικονομικής κρίσης παρέπαιε κι είχε επιπλέον να αντιμετωπίσει την άνοδο της Ακροδεξιάς, γεγονός πρωτόγνωρο κι οδυνηρό. Χωρίς να ξέρω προσωπικά τέτοια άτομα, «φούσκωνα» με τις κινήσεις τους, με την ιδεολογία τους, με τη βιαιότητα και την αλαζονία ενός «καθαρού», «αντισυστημικού», «επαναστατικού» μορφώματος, που ήθελε να επιβάλει τις φασιστικές και ναζιστικές του αρχές. Αυτή η λογική της πυγμής και η εθνικιστική έχθρα προς ό,τι δημοκρατικό και πολυφωνικό υπάρχει, αυτή η φανατική νοοτροπία οδήγησε πάνω από 400.000 Έλληνες να την ψηφίσουν, γιατί κατά βάθος πολλοί, ακόμα και οπαδοί άλλων κομμάτων, πιστεύουν δογματικά στο δικό τους δίκιο, στο ένα και μόνο σωστό για κάθε διένεξη.
Έτσι, έπλασα μια καθημερινή διαμάχη ανάμεσα σε δύο αδέλφια, ακριβώς για να δείξω την εμφύλια πτυχή, που και σήμερα υπάρχει, την αδελφοκτόνα (ως απόρροια του Εμφυλίου) διαμάχη, που χωρίζει τους δημοκρατικούς ανθρώπους (αριστερούς, κεντρώους και δεξιούς) από τους φασίστες. Ο αφηγητής δεν εκφράζεται κομματικά (θα μπορούσε να ανήκει σε οποιοδήποτε κόμμα), μιλά ωστόσο πολιτικά, αν και δεν πολιτικολογεί.
Είναι γιατρός, χοντρούλης, άβουλος, πλαδαρός, άτολμος, αλλά και αγανακτισμένος με τον αδελφό του, με το ψευδώνυμο “Πυθαγόρας”, ο οποίος έχει πάψει εδώ και καιρό να του μιλάει. Ο πρώτος, λοιπόν, αποφασίζει να δράσει πιο αποτελεσματικά. Τον δένει μέσα στο ίδιο του το σπίτι και βγάζει όλα τα παράπονα, τις μομφές, την ντροπή του για την απαράδεκτη στάση του αδελφού του. Κυρίως όμως αναζητεί ένα θεμελιώδες «γιατί», καθώς δεν μπορεί να εξηγήσει πώς μια απλή διαφωνία για τις ενοικιάστριες του πρώτου ορόφου που κάνουν φασαρία και δεν αφήνουν τον Πυθαγόρα να ησυχάσει θα μπορούσε να αποτελέσει πραγματική αιτία για την απόσταση των δύο αδελφών. Η αναζητήση, η αναψηλάφηση, οι αναδρομές στο παρελθόν οδηγούν τον γιατρό τελικά σε πικρά συμπεράσματα, ο οποίος καταλαβαίνει εν τέλει την ακραία πολιτική στάση του αδελφού του, που τον οδηγεί σε μισάνθρωπα αισθήματα.
Το μυθιστόρημα έχει έντονη θεατρικότητα. Φανταστείτε ένα σαλόνι σπιτιού, στον καναπέ του οποίου είναι δεμένος ο ψηλός, μυώδης, κοντοκουρεμένος Πυθαγόρας, ενώ μπροστά του να πηγαινοέρχεται –άλλοτε νευρικός κι άλλοτε πιο ήσυχος– ο στρουμπουλός αδελφός. Ο μονόλογος του τελευταίου, που συναντά μονίμως τη σιωπή του άλλου, ακολουθεί δύο ατραπούς. Αφενός διαβάζουμε τις ενότητες που αφηγούνται το παρόν και το παρελθόν των δύο αδελφών, στην προσπάθεια του αφηγητή να ανασυνθέσει τα γεγονότα και να εξαγάγει συμπεράσματα για την αιτία όσων βλέπει και φρίττει. Αφετέρου, τις ενδιάμεσες ενότητες που χαράζουν φανταστικά σενάρια στο μυαλό του γιατρού, σκηνές που θα μπορούσαν να συμβούν και έτσι ξεδιπλώνουν παράλληλα σύμπαντα και υποθέσεις εργασίας για το πώς θα ήταν δυνατό να εξελιχθούν τα πράγματα.
Γράφοντας εξωτερίκευσα αυτήν την πίεση που με έπνιγε. Γράφοντας εκτόνωσα την οργή για τη δολοφονία του Σαχζάτ Λουκμάν και του Παύλου Φύσσα, για την επίθεση στα στελέχη του ΠΑΜΕ στο Κερατσίνι και στους αλιεργάτες, αλλά και γενικότερα για τους τραμπουκισμούς, την αδιαλλαξία και το εθνικιστικό μίσος. Ο «Πυθαγόρας» έτσι εντάσσεται στη χορεία των λογοτεχνικών και μη λογοτεχνικών βιβλίων, που προσεγγίζουν το φαινόμενο της Χρυσής Αυγής και αναζητούν τη ρίζα της στην καθημερινότητα, στις προσωπικές ανασφάλειες και στον δογματισμό, που βλέπει μόνο άσπρα και μαύρα.
Γιώργος Περαντωνάκης
Το μυθιστόρημα του Γιώργου Περαντωνάκη Πυθαγόρας κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη (σελ.: 216, τιμή: €15,00).
Ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1972. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα «Από την τεχνική του μοντάζ στην τεχνική του κολλάζ (στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία)». Ασχολείται κυρίως με τη σύγχρονη πεζογραφία και τη μελέτη της κριτικής. Έχει συνεργαστεί ως κριτικός λογοτεχνίας σε ποικίλα έντυπα, όπως το Διαβάζω, η Ελευθεροτυπία, η www.bookpress.gr, η Εφημερίδα των Συντακτών κ.ά.
Άλλα βιβλία του: Η μεταπολιτευτική κριτική στον καθρέφτη (Πόλις, 2013) και Βιβλιογραφία για τον Νίκο Καζαντζάκη (1906-2012) (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2018).
www.ert.gr
Μαρία Σφυρόερα