- Γράφει ΜΑΡΙΟΣ ΗΛΙΑΔΗΣ
- Ειδικός Γαστρεντερολόγος
Η δυσκολία στην κατάποση (δυσφαγία) σημαίνει ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος και προσπάθεια για να μετακινηθούν τα τρόφιμα ή τα υγρά από το στόμα στο στομάχι . Η δυσκολία στην κατάποση μπορεί επίσης να συνδέεται με πόνο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται να μην είναι δυνατό καθόλου η κατάποση.
Η περιστασιακή δυσκολία στην κατάποση συνήθως δεν προκαλεί ανησυχία, και μπορεί να συμβεί μόνο όταν τρώτε πολύ γρήγορα ή δεν μασάτε αρκετά καλά την τροφή σας. Μια επίμονη δυσκολία στην κατάποση μπορεί να σημαίνει μια σοβαρή κατάσταση και να απαιτεί ιατρική θεραπεία.
Η δυσκολία στην κατάποση και η δυσφαγία μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο συχνή σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Οι αιτίες των δυσκολιών στην κατάποση και της δυσφαγίας ποικίλλουν, και ‘ετσι η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία.
Τα σημεία και τα συμπτώματα που μπορεί να σχετίζονται με δυσφαγία μπορεί να είναι:
- Πόνος ενώ κατάποση (οδυνοφαγία)
- Αδυναμία κατάποσης
- Το αίσθημα ότι η τροφή κολλάει στο λαιμό , στο στήθος ή πίσω από το στέρνο.
- Εκροή υγρών από το στόμα
- Βραχνάδα
- Αναγωγές τροφών
- Καούρα πίσω από το στέρνο
- όξινες ερυγές
- Απροσδόκητη απώλεια βάρους
- Βήχας ή αίσθημα πνιγμού κατά την κατάποση
Στα βρέφη και στα παιδιά, τα σημεία και τα συμπτώματα δυσκολίας στην κατάποση μπορεί να είναι:
- Η έλλειψη προσοχής κατά τη διάρκεια των γευμάτων
- τέντωμα του σώματος κατά τη διάρκεια της σίτισης
- Η άρνηση να φάνε τρόφιμα από διαφορετική υφή
- Η παρατεταμένος χρόνος διατροφής (30 λεπτά ή περισσότερο)
- Προβλήματα στο θηλασμό
- Η εκροή τροφής η υγρών από το στόμα
- Βήχας ή αίσθημα πνιγμού κατά τη διάρκεια της σίτισης
- Ναυτία η εμετός κατά τη διάρκεια των γευμάτων.
- Η αδυναμία συντονισμού αναπνοής με το φαγητό και το ποτό
- Η απώλεια βάρους ή βραδεία αύξηση του σωματικού βάρους ή της ανάπτυξης
- Περιοδικά πνευμονία
Πότε πρέπει να δείτε ένα γιατρό
- Απόφραξη. Εάν παρεμπόδιση εμποδίζει την αναπνοή, καλέστε επείγουσα ιατρική βοήθεια αμέσως. Αν η δυσκολία στην κατάποση οφείλεται σε απόφραξη, πηγαίνετε στο πλησιέστερο τμήμα επειγόντων περιστατικών.
- Εάν το πρόβλημα συνεχίζεται. Ελαφρά ή περιστασιακή δυσκολία στην κατάποση συνήθως δεν προκαλεί ανησυχία. Όμως, δυσκολία στην κατάποση η δυσφαγία μπορεί να οφείλεται σε ένα σοβαρό ιατρικό πρόβλημα, όπως καρκίνο του οισοφάγου. Επισκεφθείτε άμεσα το γιατρό σας αν έχετε τακτικά δυσκολία στην κατάποση ή δυσφαγία ειδικά αν συνοδεύεται από απώλεια βάρους, παλινδρόμηση τροφής ή εμετό.
- Στα παιδιά. Αν υποψιάζεστε ότι το παιδί σας έχει πρόβλημα στην κατάποση, επικοινωνήστε με ένα παιδίατρο. Αυτός ή αυτή μπορεί να σας παραπέμψει σε έναν γιατρό που ειδικεύεται στη θεραπεία των παιδιών με διαταραχές στη σίτιση και διαταραχές στη κατάποση(παιδογαστρεντερολόγο).
Μπορείτε να θεωρήσετε ότι η κατάποση είναι κάτι δεδομένο – δαγκώνετε ένα κομμάτι τροφής το μασάτε και το καταπίνετε. Δεν είναι τόσο απλό . Χρειάζονται περίπου 50 ζεύγη μυών και νεύρων για να επιτευχθεί η απλή πράξη της κατάποσης.
Όταν καταπίνετε, τη γλώσσα σας σπρώχνει την τροφή στο πίσω μέρος του φάρυγγα σας. Οι μύς συσπώνται γρήγορα για να την μετακινήσουν μέσω του φάρυγγα σας, την τροφή στην κορυφή του οισοφάγου σας. Στη συνέχεια, η τροφή μετακινείται πίσω από την τραχεία στον οισοφάγο σας, το σωλήνα που συνδέει το λαιμό με το στομάχι σας. Κυκλικές ζώνες μυών (σφιγκτήρες) στο επάνω και στο κάτω μέρος του οισοφάγου σας ανοίγουν και κλείνουν για να μεταφέρουν την τροφή,και παράλληλα να εμποδίσουν την παλινδρόμηση του γαστρικού οξέος.
Οι μύες του τοιχώματος του οισοφάγου συσπώνται για να προωθήσουν την τροφή προς το στομάχι σας.
Πότε υπάρχει πρόβλημα;
Δυσκολία στην κατάποση η δυσφαγία παρουσιάζεται όταν υπάρχει ένα πρόβλημα σε οποιοδήποτε σημείο της διαδικασίας κατάποσης.
Μια σειρά από καταστάσεις μπορούν να δημιουργήσουν πρόβλημα με την κατάποση, και συνήθως ανήκουν σε μία από τις διάφορες βασικές κατηγορίες.
Οισοφαγική δυσφαγία
Η οισοφαγική δυσφαγία αναφέρεται στην αίσθηση ότι η τροφή κολλάει στη βάση του λαιμού η στο στήθος.
Κοινές αιτίες οισοφαγικής δυσαφγίας είναι:
- Αχαλασία. Αυτό συμβαίνει όταν ο κάτω οισοφαγικός σφικτήρας δεν χαλαρώνει σωστά για να αφήσουν την τροφή να περάσει στο στομάχι . Επίσης οι μύες του τοιχώματος του οισοφάγου είναι συχνά αδύναμοι. Αυτό μπορεί να προκαλέσει παλινδρόμηση της τροφής που δεν έχει ακόμη αναμειχθεί με το περιεχόμενο του στομάχου, που φτάνει μέχρι το φάρυγγα η το στόμα.
- Ηλικία. Με την πρόοδο της ηλικίας, ο οισοφάγος τείνει να χάσει κάποια από τη δύναμη των μυών του όπως επίσης και το συντονισμό που απαιτείται για να ωθήσει την τροφή στο στομάχι . Ωστόσο, κάθε επίμονο πρόβλημα κατάποσης πρέπει να αξιολογηθεί από το γιατρό σας. Δεν είναι κατ ‘ανάγκη ένα φυσιολογικό τμήμα της γήρανσης.
- Διάχυτος οισοφαγικός σπασμός. Η κατάσταση αυτή προκαλεί πολλαπλές, υψηλής πίεσης, κακώς συντονισμένες συσπάσεις του οισοφάγου, συνήθως μετά την κατάποση.Ο διάχυτος οισοφαγικός σπασμός είναι μια σπάνια διαταραχή που επηρεάζει την ομαλή (ακούσια) σύσπαση των μυών του κάτω οισοφάγου. Οι συσπάσεις αυτές συχνά συμβαίνουν κατά διαστήματα, και μπορεί να χειροτερέψουν σε διάστημα ετών.
- Οισοφαγική ίνωση. Η στένωση του οισοφάγου(ίνωση) προκαλεί μεγάλα τμήματα της τροφής να μπλοκάρουν στον οισοφάγο. Η στένωση μπορεί να προκύψει από το σχηματισμό ουλής, που με την σειρά της δημιουργείται είτε από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ), είτε από όγκους.
- Όγκοι οισοφάγου. Η δυσκολία στην κατάποση η η δυσφαγία τείνει σταδιακά να χειροτερέψει όταν είναι παρόντες οισοφαγικοί όγκοι.
- Ξένα σώματα. Μερικές φορές, τρόφιμα, όπως ένα μεγάλο κομμάτι κρέας, ή ένα άλλο ξένο σώμα μπορεί να σφηνωθεί στο οισοφάγο . Οι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας με κακές οδοντοστοιχίες και οι ανθρώποι που έχουν δυσκολία στο σωστό μάσημα της τροφής είναι πιο πιθανό να έχουν απόφραξη στον ανώτερο η κατώτερο οισοφάγο. Τα μικρά παιδιά μπορούν να καταπιούν μικρά αντικείμενα, όπως κέρματα ή κομμάτια από παιχνίδια,τα οποία μπορούν να σφηνωθούν.
- Δαχτυλίδι στον κατώτερο οισοφάγο. Υπάρχει μια λεπτή περιοχή στένωσης στο κατώτερο οισοφάγο που κατά διαστήματα μπορεί να προκαλέσουν δυσκολία στην κατάποση κυρίως στερεών τροφών.
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ). Η βλάβη του οισοφάγου από παλινδρόμηση γαστρικού οξέος μπορεί να οδηγήσει σε σπασμό ή ουλή και στένωση του κατώτερου οισοφάγου καθιστώντας την κατάποση δύσκολη(δυσφαγία).
- Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα. Αυτή η κατάσταση,δημιουργείται από υπερπληθυσμό κυττάρων που ονομάζονται ηωσινόφιλα που εναποτείθονται στον οισοφάγο, και μπορεί να οδηγήσουν σε δυσκολία στην κατάποση. Μπορεί να σχετίζεται με κάποια τροφική αλλεργία, αλλά συχνά δεν βρίσκεται καμμιά αιτία.
- Το σκληρόδερμα. Αυτή η κατάσταση χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη ιστού σαν ουλή, προκαλώντας ακαμψία και σκλήρυνση των τοιχωμάτων. Μπορεί να αποδυναμώσει τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα , επιτρέποντας την παλινδρόμηση οξέος στον οισοφάγο και έτσι να προκαλέσει συμπτώματα και επιπλοκές παρόμοιες με αυτές της ΓΟΠΝ.
- Ακτινοθεραπεία. Αυτή η θεραπεία του καρκίνου μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή και ίνωση του οισοφάγου, με αποτέλεσμα δυσκολία στην κατάποση και η δυσφαγία.
Στοματοφαρυγγική δυσφαγία
Ορισμένα προβλήματα που σχετίζονται με τα νεύρα και τους μυς μπορεί να αποδυναμώσουν τους μύες του φάρυγγα, γεγονός που καθιστά δύσκολη την μετάβαση της τροφής από το στόμα στο φάρυγγα και στον οισοφάγο (παράλυση του φάρυγγα). Μπορεί να προκαλέσει, αίσθημα πνιγμονής ή έντονο βήχα στην προσπάθεια κατάποσης, ή υπάρχει η αίσθηση ότι η τροφή ή τα υγρά πηγαίνουν κάτω στους αεραγωγούς σας (τραχεία), ή μέχρι τη μύτη σας. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονία. Οι αιτίες της στοματοφαρυγγική δυσφαγία μπορεί να είναι:
- Νευρολογικές διαταραχές. Ορισμένες διαταραχές, όπως το σύνδρομο μετα πολυομυελίτιδα, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η μυϊκή δυστροφία και η νόσος του Πάρκινσον, μπορεί αρχικά να έχουν σαν πρώτο σύμπτωμα την στοματοφαρυγγική δυσφαγία.
- Νευρολογικές βλάβες. Αιφνίδιες νευρολογικές βλάβες, όπως το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή κάκωση του νωτιαίου μυελού, μπορούν να προκαλέσουν δυσκολία η αδυναμία στην κατάποση.
- Εκκόλπωμα του φάρυγγα. Σχηματίζεται ένας θύλακας που μπορεί και συγκεντρώνει τμήματα από τροφές στο φάρυγγα, συχνά ακριβώς πάνω από τον οισοφάγο σας, κάτι που οδηγεί σε δυσκολία στην κατάποση, γάργαρο ήχο , κακή αναπνοή, και επαναλαμβανόμενη προσπάθεια καθαρισμού με βήχα
- Καρκίνος. Ορισμένοι καρκίνοι και ορισμένες θεραπείες για καρκίνο μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην κατάποση.