Η εμφάνιση και εξάπλωση του νέου ιού COVID-19 συνιστά απειλή όχι μόνο για την παγκόσμια υγεία, αλλά και για την παγκόσμια οικονομία με απρόβλεπτες συνέπειες μέχρι στιγμής. Αυτός είναι και ο λόγος που σημειώνεται πρωτοφανής κινητοποίηση των μηχανισμών σε παγκόσμιο επίπεδο προκειμένου να ενεργοποιηθούν όλα τα διαθέσιμα όπλα για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του κοροναϊού.
Ενδεικτικό της κρισιμότητας και της επικινδυνότητας της κατάστασης είναι και ότι η κόντρα μεταξύ των χωρών του Νότου της ΕΕ και της Γερμανίας και των δορυφόρων της σχετικά με την ενεργοποίηση του «μπαζούκας» των ευρωομολόγων έχει χτυπήσει κόκκινο με πολλούς να μη διστάζουν να μιλήσουν ακόμη και για ενίσχυση των διαλυτικών τάσεων εντός της ΕΕ.
Σε κάθε περίπτωση με την πλειονότητα των χωρών να βρίσκεται σε καραντίνα και να έχει βάλει λουκέτο στην οικονομική ζωή οι οικονομικές επιπτώσεις είναι ήδη ορατές με τον πλανήτη να οδεύει ολοταχώς σε ύφεση, η διάρκεια και το βάθος της οποίας θα εξαρτηθεί ακριβώς από τα πολεμοφόδια που θα εξασφαλιστούν για την αντιμετώπισή της.
Στο πλαίσιο αυτό πλήττεται και η ελληνική οικονομία με τις πρώτες πληγές να είναι ήδη ορατές και βαθιές, όπως προκύπτει από την αποκαλυπτική έρευνα του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου.
Τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ληφθεί για την ανάσχεση της πανδημίας έχουν επηρεάσει το συντριπτικό ποσοστό των ελληνικών επιχειρήσεων (92%), με αποτέλεσμα να αναμένουν μείωση των προβλεπόμενων εσόδων τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την μείωση της απασχόλησης, των επενδύσεων και της αναπτυξιακής δυναμικής της οικονομίας.
Μάλιστα οι περισσότερες από τις μικρού μεγέθους εταιρείες (με λιγότερο από 50 άτομα προσωπικό) αναμένουν μείωση των εσόδων τους κατά 50% και παραπάνω.
Βεβαίως πάντα υπάρχουν και εξαιρέσεις. Ο λόγος για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των τροφίμων και ποτών, της τεχνολογίας και της εφοδιαστικής αλυσίδας που όπως δήλωσαν όχι μόνο δεν επηρεάστηκαν αρνητικά από την πανδημία, αλλά προσβλέπουν ακόμη και σε αύξηση των εσόδων τους. Δυστυχώς όμως αυτές δεν είναι παρά ένα μικρό ποσοστό.
Παράλληλα, όπως προκύπτει από τα ευρήματα, τα αποτελέσματα της κρίσης αυτής θα γίνουν άμεσα αντιληπτά. Σε λιγότερο από τρεις μήνες, όπως εκτιμούν οι εταιρείες, θα έχουν φανεί οι αρνητικές επιπτώσεις της παρούσας ύφεσης στην οικονομία.
Στο πλαίσιο αυτό ζητούν μέτρα στήριξης από την κυβέρνηση με το 58% να μην είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένο από ήδη ληφθέντα μέτρα και να πιστεύει ότι απαιτείται η λήψη επιπρόσθετων ενεργειών.
Η αποκαλυπτική έρευνα
Αναλυτικότερα, το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο αφουγκραζόμενο τις ανησυχίες της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας, διεξήγαγε έρευνα για τις επιπτώσεις του COVID-19 το διάστημα 16/03 έως 20/03, στην οποία συμμετείχαν 281 εταιρείες/οργανισμοί.
Επηρεάστηκε το 92% των εταιρειών – Οι εξαιρέσεις
Από τα αποτελέσματα της έρευνας φαίνεται ότι το συντριπτικό ποσοστό, 92%, των συμμετεχουσών εταιρειών επηρεάστηκε από τις συνέπειες του ιού με αποτέλεσμα να αναμένουν μείωση των προβλεπόμενων εσόδων τους.
Αντίθετα, οι εταιρείες που ανέφεραν ότι δεν έχουν μέχρι στιγμής επηρεαστεί από το ξέσπασμα του COVID-19 απάντησαν πως προσβλέπουν ακόμη και σε μια πιθανή αύξηση των εσόδων. Οι εταιρείες αυτές δραστηριοποιούνται στον τομέα των τροφίμων και ποτών, της τεχνολογίας και της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Αξιολογώντας τις απαντήσεις των εταιριών, φαίνεται ότι η καθημερινή λειτουργία και τα έσοδα
έχουν δεχθεί τις μεγαλύτερες επιπτώσεις από το ξέσπασμα του COVID-19. Αντίθετα, η παραγωγή έχει
κλονιστεί λιγότερο, καθώς η ζήτηση κυρίως σε είδη πρώτης ανάγκης συνεχίζει να είναι αυξημένη.
Βαθμός επίδρασης της πανδημίας στα έσοδα
Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμμετεχουσών εταιριών ύψους 41%, φαίνεται πως κρίνουν ότι είναι
πολύ νωρίς για να φανεί κάποια επίπτωση στα έσοδά τους.
Η πλειοψηφία των απαντήσεων (56%) πιστεύει ότι θα υπάρξει μείωση των εσόδων τους, χωρίς όμως να γνωρίζουν την ακριβή ζημία στα έσοδά τους.
Αξίζει να επισημανθεί πως το 3% φαίνεται πως υπολογίζει μία πιθανή αύξηση ή μηδενική επίδραση στα έσοδά τους. Οι εταιρίες αυτές ανήκουν στον τομέα πώλησης τροφίμων και τεχνολογικών προϊόντων.
Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός, πως οι περισσότερες από τις μικρού μεγέθους εταιρείες (με <50 εργαζομένους), εκφράζουν έντονη ανησυχία αναφορικά με τα προβλεπόμενα έσοδά τους και αναμένουν μείωση ίση ή μεγαλύτερη του 50%.
Πότε θα φανούν οι επιπτώσεις της κρίσης
Επίσης, σύμφωνα με τις απόψεις των συμμετεχουσών εταιρειών, τα αποτελέσματα της κρίσης αυτής θα γίνουν άμεσα αντιληπτά.
Ειδικότερα, το συγκεκριμένο ερώτημα κατέγραψε τη χρονική εκτίμηση των συμμετεχόντων για την εμφάνιση των πρώτων επιπτώσεων στην εταιρία τους, σε περίπτωση συνέχισης του φαινομένου.
Το συντριπτικό ποσοστό της τάξεως του 81%, κρίνει πως θα χρειαστούν το μέγιστο 3 μήνες,ώστε να φανούν τα πρώτα σημάδια επίπτωσης στην εταιρία τους.
Διακρίνεται λοιπόν μία γενικότερα έντονη ανησυχία σχετικά με τις συνέπειες του ιού, οι οποίες όπως όλα δείχνουν θα κάνουν πολύ άμεσα την εμφάνισή τους.
Πλήγμα στις εισαγωγικές-εξαγωγικές δραστηριότητες
Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι περισσότερες από τις μισές εταιρίες δήλωσαν πως έχουν επηρεαστεί οι εισαγωγικές/εξαγωγικές τους δραστηριότητες.
Με το ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό ύψους 61% οι περισσότερες εταιρίες, οι οποίες ακολουθούν εισαγωγική/εξαγωγική δραστηριότητα έχουν επηρεαστεί σημαντικά στον τομέα αυτό, ενώ μόλις το 39% δεν έχει καμία επίπτωση από το ξέσπασμα του ιού.
Αυτό οφείλεται και στο γεγονός πως οι περισσότερες χώρες έχουν εφαρμόσει ιδιαίτερα αυστηρά μέτρα, ως προς τις διακινήσεις προϊόντων από και προς τη χώρα τους.
Επίδραση της πανδημίας στις επιχειρησιακές λειτουργίες
Τα προβλήματα στις μετακινήσεις και η αβεβαιότητα και αδυναμία στην λήψη αποφάσεων, καθώς και η μειωμένη ζήτηση για το προϊόν τους είναι τα βασικότερα προβλήματα που φαίνεται ότι απασχολούν τις επιχειρήσεις.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, ο COVID-19 φαίνεται ότι έχει επηρεάσει τις εταιρίες σε συγκεκριμένες βασικές λειτουργίες τους.
Συγκεκριμένα, μεγάλη επίπτωση αποτυπώνεται στις μετακινήσεις (22%), αλλά και στην ανάληψη αποφάσεων λόγω φυσικά και της υψηλής αβεβαιότητας (18%).
Ως εκ τούτου, γίνεται αντιληπτό πως οι περισσότερες επιχειρησιακές λειτουργίες έχουν δεχθεί σημαντικές επιπτώσεις είτε σε μεγαλύτερο είτε σε μικρότερο βαθμό, ενώ μόνο ένα ποσοστό της τάξεως του 1% αντιπροσωπεύει εταιρίες οι οποίες δεν έχουν καμία απολύτως επίπτωση στην λειτουργία τους.
Μείωση των επενδύσεων με… μικρές εξαιρέσεις
Ακόμη ένα σημείο που αξίζει να σημειωθεί είναι πως σχεδόν στο σύνολό τους οι εταιρείες, κρίνουν ότι θα μειωθούν οι προγραμματισμένες επενδυτικές αποφάσεις τους και οι περισσότερες πιστεύουν ότι θα μειωθεί η ανάπτυξη της αγοράς στην οποία δραστηριοποιούνται.
Όπως και προηγουμένως, οι εξαιρέσεις έγκεινται στο γεγονός ότι οι επιχειρήσεις που κινούνται στον τομέα των τροφίμων και ποτών, της τεχνολογίας, αλλά και της υγείας αναμένουν θετικές εξελίξεις τόσο στις επενδυτικές τους αποφάσεις όσο και στην απασχολησιμότητα.
Ειδικότερα, αναφορικά με τις επενδυτικές αποφάσεις των εταιριών, αποτυπώνεται με το συντριπτικό ποσοστό της τάξεως του 86% η εκτίμηση πως λόγω του COVID-19 θα επηρεαστούν αρνητικά οι
προγραμματισμένες επενδυτικές τους αποφάσεις.
Αυτό το ανεστραμμένο κλίμα αποτυπώνει τον δισταγμό των εταιριών να προχωρήσουν άμεσα σε επενδυτικές πρωτοβουλίες μέσα στο έτος αυτό.
Ένα μικρό ποσοστό των συμμετεχουσών εταιριών έκριναν πως οι επενδυτικές τους αποφάσεις θα έχουν θετική επίπτωση από τον COVID-19. Οι εταιρίες αυτές κινούνται στην αγορά των τροφίμων και ποτών, της υγείας και της τεχνολογίας.
Μείωση στην απασχόληση
Αναφορικά με τις επιπτώσεις του ιού στον τομέα της απασχόλησης, παρατηρείται και εδώ μία αρνητική επίδραση (75%).
Η γενική αβεβαιότητα προκαλεί διαταράξεις στις επενδύσεις των εταιριών και όσον αφορά στο προσωπικό.
Αξίζει να σημειωθεί πως και στην προκειμένη περίπτωση, εταιρίες που κινούνται στον κλάδο των τροφίμων και ποτών και στην τεχνολογία, φαίνεται ότι αναμένουν θετικές εξελίξεις ακόμα και στον τομέα της απασχόλησης, καθώς έχουν αυξηθεί οι ανάγκες σε προσωπικό.
Τηλεργασία και ακύρωση ταξιδιών στα μέτρα κατά του ιού
Επιπρόσθετα, οι εταιρίες ανέφεραν πως λόγω του COVID-19 έχουν λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης.
Σε έναν μεγάλο βαθμό μείωσαν τις επαφές τους με άτομα εκτός της εταιρίας, ακύρωσαν τις προκαθορισμένες συναντήσεις, τη συμμετοχή ή διοργάνωση εκδηλώσεων και τα επαγγελματικά ταξίδια των στελεχών τους.
Για τη συνέχιση της απρόσκοπτης λειτουργίας τους, εφαρμόστηκε σε μεγάλο βαθμό, όπου αυτό ήταν εφικτό, η εργασία από το σπίτι – τηλεργασία.
Όλες οι απαραίτητες εργασίες και συναντήσεις διεξάγονται πλέον μέσω της χρήσης ψηφιακών μέσων.
Στις εταιρίες όπου απαιτείται η φυσική παρουσία των εργαζομένων τους, κρίθηκε απαραίτητη η μείωση
του ωραρίου του προσωπικού, η εκ περιτροπής εργασία σε βάρδιες και η λειτουργία με προσωπικό ασφαλείας.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετές εταιρίες προχώρησαν στο κλείσιμο της λειτουργίας τους σε συνέχεια υπόδειξης του κράτους.
Ένα ακόμη μέτρο που έλαβαν οι εταιρίες, οι οποίες δεν είναι σε θέση να διακόψουν την λειτουργία τους, είναι η αυστηρή εφαρμογή μέτρων υγιεινής στον χώρο εργασίας, είτε με την παροχή υγειονομικού εξοπλισμού (μάσκες, γάντια, αντισηπτικά) και την καθημερινή θερμομέτρηση των υπαλλήλων, είτε με την εντατική απολύμανση των χώρων εργασίας.
Επιπρόσθετα, πολύ σημαντικό μέτρο για τις εταιρίες, αποτέλεσε η αναδιαμόρφωση της στρατηγικής τους για τους προσεχείς μήνες. Η επανεξέταση του προϋπολογισμού τους, η περικοπή εξόδων, η μείωση του κόστους παραγωγής, η αναστολή πληρωμών όπου αυτό είναι εφικτό, καθώς και η επανεκτίμησή τους για τα προβλεπόμενα έσοδα, αποτέλεσαν τα βασικά σημεία αυτής της αναδιαμόρφωσης.
Τηλεργασία
Ειδικότερα, σύμφωνα με τις απαντήσεις των συμμετεχουσών εταιριών, το συντριπτικό ποσοστό του 85% έχει εφαρμόσει την εργασία από το σπίτι ή κάποια σχετική πολιτική, με στόχο να διασφαλίσει τη
συνέχιση της λειτουργίας της εταιρίας.
Ωστόσο, υπάρχουν εταιρίες που η φύση του προϊόντος ή της υπηρεσίας που παράγουν δεν τους επιτρέπει την απασχόληση των εργαζομένων από το σπίτι και απαιτούν τη φυσική τους παρουσία.
Παραγωγικότητα και τηλεργασία
Οι εταιρίες που εφαρμόζουν πολιτικές απομακρυσμένης εργασίας, έχουν παρατηρήσει με ποσοστό
37% πως το προσωπικό είναι το ίδιο παραγωγικό, ενώ το 33% ότι παρουσιάζει μικρότερη παραγωγικότητα.
Παρόλα αυτά, το 21% δεν έχει διαμορφωμένη άποψη επί του ζητήματος, ενώ μόλις το 7% θεωρεί ότι το προσωπικό της είναι περισσότερο παραγωγικό.
Διχασμένη η επιχειρηματική κοινότητα σε ότι αφορά τα κυβερνητικά μέτρα
Διχασμένη εμφανίζεται η επιχειρηματική κοινότητα σε ότι αφορά την αξιολόγηση των ήδη ληφθέντων από την κυβέρνηση μέτρων για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων.
Βάσει των ευρημάτων της έρευνας το 42% είναι ικανοποιημένο από τα μέχρι στιγμής μέτρα, ενώ το 58% φαίνεται να μην είναι ιδιαίτερα ευχαριστημένο και να πιστεύει ότι απαιτείται η λήψη επιπρόσθετων ενεργειών.
Όσον αφορά στα μέτρα που πρέπει να λάβει το κράτος στα μέσα αυτής της κρίσης, οι εταιρίες ανέφεραν πρωτίστως ότι χρειάζεται η επιβολή μέτρων για τη χρηματοοικονομική τους στήριξη.
Παράλληλα, θα πρέπει να εξεταστεί το πάγωμα πληρωμών-οφειλών και γενικότερα των φορολογικών τους υποχρεώσεων προς το κράτος και η προσαρμογή των δανείων τους, είτε με την αναστολή δανειακών υποχρεώσεων, είτε με τη χορήγηση δανείων με χαμηλά ή μηδενικά επιτόκια.
Επίσης κρίνουν πως πρέπει να εφαρμοστούν αυστηρά μέτρα τήρησης της πολιτικής “μένουμε σπίτι” και να κλείσουν όλες οι εταιρείες (εκτός από εκείνες με είδη πρώτης ανάγκης).
Ορισμένες εταιρείες δήλωσαν ότι σημαντικό είναι να ρυθμιστούν τόσο οι εργοδοτικές εισφορές, όσο και να ενισχυθούν τα κονδύλια για τις πληρωμές των εργαζομένων από το κράτος σε όλες τις επιχειρήσεις που έχουν κλείσει.
Σημαντική βάση στην ενδυνάμωση της απρόσκοπτης λειτουργίας των εταιρειών από το σπίτι θα αποτελέσουν οι συνέργειες του κράτους με τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών, ώστε να ενισχυθούν οι ψηφιακές υποδομές σε όλη τη χώρα.
Η στοχευμένη ανάληψη πρωτοβουλιών από το κράτος και η εφαρμογή των οδηγιών από τις επιχειρήσεις μπορούν να συντελέσουν στην αντιμετώπιση της ασύμμετρης αυτής απειλής και να αναστρέψουν το υφεσιακό κλίμα.
Το προφίλ των εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα
Από τις 281 εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα η πλειοψηφία τους με ποσοστό 58% είναι εταιρείες με αριθμό εργαζομένων μικρότερο του 50, το 8% αποτελείται από 50 έως 100 υπαλλήλους, το 11% είναι εταιρίες με αριθμό εργαζομένων από 101-150 άτομα, ενώ τέλος το 23% αντιπροσωπεύει εταιρείες με αριθμό εργαζομένων μεγαλύτερο του 150.
Το υψηλό ποσοστό της τάξεως του 66% αποτυπώνει τη συμμετοχή εταιριών που ανήκουν στον κλάδο
των υπηρεσιών, ενώ αντίστοιχα το υπόλοιπο ποσοστό ύψους 34% κατανέμεται στους υπόλοιπους
τομείς (βιομηχανικός τομέας, μεταποιητικός τομέας, τομέας λιανικής, πρωτογενής τομέας). Αξίζει
να σημειωθεί πως μόλις το 1% των εταιριών έχουν διευρυμένη δραστηριότητα και εντάσσονται σε
όλους τους τομείς.