Η λέξη άγχος προέρχεται από το ρήμα άγχω -εξού και αγχόνη- το οποίο σημαίνει σφίγγω. Όταν κανείς αγχώνεται, το μυικό σύστημα όλο του σώματος ή μέρος αυτού περιέρχεται σε μια κατάσταση σπασμού από όπου προέρχεται και το σφίξιμο και η ετοιμότητα για κίνηση.
Αυτός ο μυικός σπασμός δημιουργεί πάντοτε ετοιμότητα για κίνηση, γιατί η κίνηση απαιτεί μυικό σπασμό. Έτσι, όταν κανείς σφίγγει το μυικό του σύστημα εξαιτίας του άγχους, δημιουργείται μια αναίτια παρόρμηση για κίνηση.
Με την εκδήλωση της κίνησης του σώματος, τότε μέρος του μυκού σπασμού υφίεται, ασχολουμενο με την κίνηση και έτσι το άγχος εκτονώνεται.
Ενίοτε ωστόσο, αυτο δεν συμβαίνει και ως εκ τουτου ο μυικός σπασμός αντί να εκδηλωθεί εξωστρεφώς, με συνέπεια την κίνηση, να κατευθυνθεί προς το εσωτερικό, και μέσω του αίματος να καταλήξει στην καρδιά.
Η καρδιά ως μυς, μπορεί και η ίδια να ξεκινήσει έναν μυικό σπασμό και μέσω του αίματος να τον μεταδώσει σε όλο το σώμα.
Στο δια ταυτα η ενέργεια του άγχους είναι φθοροποιός και πλήτει ολόκληρο το σώμα.
Ο τρόπος με τον οποίο εκδηλώνεται το άγχος διαφέρει από ανθρωπο σε άνθρωπο. Σε άλλον πλήτεται το στομάχι και του προκαλεί σφίξιμο, σε άλλον το έντερο κ του προκαλεί σπαστική κολιτιδα, σε άλλον η καρδιά και έχει ταχυκαρδία κτλ…
Αξίζει να επισημάνουμε ότι το αυτόνομο νευρικό μας σύστημα ρυθμίζει ακούσιες σωματικές λειτουργίες μας όπως η πέψη, η καρδιο-αναπνευστική δραστηριότητα, οι απεκκρίσεις και η αναπαραγωγική λειτουργία, αποτελείται από δύο «ανταγωνιστικά» (αντίθετα) τμήματα, τα οποία αντενεργούν, προκειμένου να διατηρούν μία ισορροπία:
το Συμπαθητικό και το Παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα.
Το Συμπαθητικό ΝΣ ταιριάζει με την ταση για ενεργητικότητα, δράση, ταχεία απόκριση, διέγερση για δραστηριότητα προσανατολισμένη προς τα έξω, ενώ το Παρασυμπαθητικό σχετίζεται με παθητικότητα, χαλάρωση, φροντίδα της θρέψης και της αναγέννησης, δραστηριότητα προσανατολισμένη προς τα μέσα.
Το Συμπαθητικό ΝΣ είναι φτιαγμένο για να παρέχει ταχεία αντίδραση σε περιπτώσεις απειλών προς τη ζωή μας, κάτι που ήταν συνηθισμένο για τον προϊστορικό άνθρωπο (που π.χ προσπαθούσε να κυνηγήσει για να φέρει τροφή στην ομάδα του). Μας προετοιμάζει για αντίδραση «μάχης ή φυγής»: το αίμα κινείται ταχύτερα στους μύες, οι κόρες των ματιών διαστέλλονται, ο καρδιακός παλμός επιταχύνεται, απελευθερώνεται γλυκόζη στο αίμα (εάν χρειάζεται να τρέξουμε) και η ροή αίματος στην κοιλιακή χώρα και το πεπτικό σύστημα μειώνεται (χρειάζεται να εξοικονομήσουμε ενέργεια σε αυτό το επίπεδο σε τέτοιες καταστάσεις).
Το Παρασυμπαθητικό ΝΣ είναι σχεδιασμένο για να παρέχει τη δυνατότητα ξεκούρασης και να προσαρμόζει το σύστημα όταν ο κίνδυνος έχει περάσει (όταν το κυνηγι πλέον ψήνεται στη φωτιά για δείπνο).
Ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας του Παρασυμπαθητικού, ενεργοποιείται η σιελόρροια, η χοληδόχος κύστη είναι έτοιμη να εκκρίνει και το πεπτικό σύστημα κινείται πιο ενεργά.
Ο καρδιακός παλμός χαλαρώνει, οι κόρες των ματιών συστέλλονται. Αυτά οδηγούν σε εξοικονόμηση ενέργειας και επικέντρωση της αντίληψής μας σε ερεθίσματα από τον εσωτερικό μας κόσμο (όπως στον ύπνο ή τη βαθιά χαλάρωση).
Ως αποτέλεσμα του σύγχρονου τρόπου ζωής, που συχνά απαιτεί να βρισκόμαστε σε μία μόνιμη εγρήγορση (συνεχή οπτικοακουστικά ερεθίσματα, θόρυβος, πολλές δουλειές ταυτόχρονα, διαθεσιμότητα όλο το 24ωρο κλπ), στην πλειονότητα των ανθρώπων που ζουν σε πόλεις παρατηρείται μία τάση υπερλειτουργίας του Συμπαθητικού νευρικού συστήματος.
Από την άλλη πλευρά, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ανήκουν πια σε υποστηρικτικές κοινωνικές δομές και συχνά τα μέλη μίας οικογένειας μένουν πολύ μακριά το ένα από το άλλο.
Έτσι, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν άμεση συναισθηματική και άλλη στήριξη όταν τη χρειάζονται, παραμένοντας ανώνυμοι και απομονωμένοι στις μεγάλες πόλεις. Ως αποτέλεσμα, το περιβάλλον εύκολα ερμηνεύεται από το νευρικό μας σύστημα ως επικίνδυνο ή εχθρικό. Εν ολίγοις, βιώνουμε το πολυσυζητημένο «στρες», που δεν είναι άλλο από την υπερ-ενεργοποίηση του Συμπαθητικού ΝΣ.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Θα ξεκινήσουμε από «το απομαθείν τα κακά», κατά τη γνωστή ρήση του Αντισθένη, δηλαδή να ξεμάθουμε τα κακά.
Ad hoc ξεκινάμε από την αναπνοή. Ελέγχεται μεν ακούσια από το αυτόνομο νευρικό σύστημα, ωστόσο έχουμε και εκούσιο έλεγχο των μυών που συμμετέχουν στην αναπνοή. Αυτή η «δίοδος» ανάμεσα στις εκούσιες και τις ακούσιες λειτουργίες της φυσιολογίας μας, μας επιτρέπει να κατευνάσουμε κατά βούληση το Συμπαθητικό ΝΣ μας όταν βρίσκεται σε υπερδιέγερση, επαναφέροντας την ισορροπία.
Τρώμε όρθιοι, βιαστικά, μόνοι μας; Ποιες καθημερινές σηνηθειες άραγε υφαίνουν ένα νήμα που γίνεται σχοινί δίκην αγχόνης;
Η υγεία σε έναν βαθμό μπορεί να θεωρηθεί σαν θέμα ορμονικής ισορροπίας και της σωστής λειτουργίας (διέγερσης και αναστολής) των νευρικών μηνυμάτων
Η διαρκής διαβίβαση ή η απουσία διαβίβασης νευρικών μυνημάτων λόγω ενδογενών ή εξωτερικών παραγόντων, είναι σημείο δυσλειτουργίας του Νευρικού Συστήματος.
Θα πρέπει ίσως να αναλογιστούμε ποια ειναι η λύση που ταιριάζει στα μέτρα μας ….
Αλλωστε έχουμε υπόψιν μας και την προσεγγιση του Αλεξάνδρου με το γόρδιο δεσμό – ότι δε λύνεται κόπτεται, αλλά και την προσεγγιση του Θησέα με το μίτο της Αριάνδης που εν τέλει κατάφερε να βγει από τον λαβύρινθο.
Για το επιλογικό μέρος, θα ήθελα να επισημανθεί ότι ο άνθρωπος έχει «capax infinity», βαστά το άπειρο και ειναι ικανός για όλα…!