Στην επικράτεια της Πελοποννήσου…

Χάρτης της Πελοποννήσου της Κλασικής Αρχαιότητας.

Μνημεία από κάθε περίοδο της πολυκύμαντης ιστορίας της, σπουδαίοι αρχαιολογικοί χώροι όπως η αρχαία Ολυμπία, η Επίδαυρος, οι Μυκήνες, η Τίρυνθα, βυζαντινές εκκλησίες, μοναδικοί οικισμοί και γοητευτικά κάστρα, μαζί με φυσικές ομορφιές, βουνά και δάση, ποτάμια και σπήλαια περιτριγυρισμένα από θάλασσα, υπέροχες παραλίες, αμμουδερές και ομαλές στις δυτικές ακτές, πιο βραχώδεις και δαντελωτές στο ανατολικό τμήμα, κάνουν την Πελοπόννησο ένα κομμάτι της ελληνικής γης ιδανικό για διακοπές και διασκέδαση, περιήγηση, σπορ κι επαφή με την ιστορία και τον πολιτισμό.

Δεν είναι τυχαίο που, ιδίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, πλήθος τουριστών απ’ όλο τον κόσμο ξεκινούν με κάθε μέσο για να κάνουν τον γύρο της Πελοποννήσου, μια εκδρομή ιδιαίτερα διαδεδομένη και δημοφιλής.

Η Πελοπόννησος, γνωστή και ως Μωριάς, είναι η μεγαλύτερη χερσόνησος της Ελλάδας, και ένα από τα εννέα γεωγραφικά της διαμερίσματα. Βρίσκεται στα νότια του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας και συνδέεται με τη Στερεά Ελλάδα μέσω μιας στενής λωρίδας γης, τον Ισθμό της Κορίνθου, λωρίδα γης όπου το 1893 κατασκευάστηκε η ομώνυμη διώρυγα, μετατρέποντας την Πελοπόννησο ουσιαστικά σε νησί. Επιπλέον, από το 2004 η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου (από το 2007 φέρει την επωνυμία «Χαρίλαος Τρικούπης»), συνδέει την Πελοπόννησο με την Στερεά Ελλάδα και την υπόλοιπη εν γένει ηπειρωτική χώρα. Η Πελοπόννησος διαιρείται διοικητικά σε επτά νομούς (Αργολίδα, Αρκαδία, Αχαΐα, Ηλεία, Κορινθία, Λακωνία και Μεσσηνία) ενώ ένα μικρό τμήμα της να υπάγεται διοικητικά στο νομό Αττικής). Από το 1986 χωρίζεται διοικητικά σε δύο περιφέρειες, της Δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου (και ένα μικρό τμήμα αντίστοιχα, στην Περιφέρεια Αττικής).

Η Πελοπόννησος, γνωστή και ως Μωριάς, είναι η μεγαλύτερη χερσόνησος της Ελλάδας, και ένα από τα εννέα γεωγραφικά της διαμερίσματα. Βρίσκεται στα νότια του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας και συνδέεται με τη Στερεά Ελλάδα μέσω μιας στενής λωρίδας γης, τον Ισθμό της Κορίνθου, λωρίδα γης όπου το 1893 κατασκευάστηκε η ομώνυμη διώρυγα, μετατρέποντας την Πελοπόννησο ουσιαστικά σε νησί. Επιπλέον, από το 2004 η γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου (από το 2007 φέρει την επωνυμία «Χαρίλαος Τρικούπης»), συνδέει την Πελοπόννησο με την Στερεά Ελλάδα και την υπόλοιπη εν γένει ηπειρωτική χώρα. Η Πελοπόννησος διαιρείται διοικητικά σε επτά νομούς (Αργολίδα, Αρκαδία, Αχαΐα, Ηλεία, Κορινθία, Λακωνία και Μεσσηνία) ενώ ένα μικρό τμήμα της να υπάγεται διοικητικά στο νομό Αττικής). Από το 1986 χωρίζεται διοικητικά σε δύο περιφέρειες, της Δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου (και ένα μικρό τμήμα αντίστοιχα, στην Περιφέρεια Αττικής).

Κόλποι

Συνορεύει και βρέχεται από τα εξής:

Α : Αιγαίο Πέλαγος (Μυρτώο Πέλαγος, Αργολικός Κόλπος, Σαρωνικός Κόλπος), Δ : Ιόνιο Πέλαγος, Β.: Κορινθιακός Κόλπος και Πατραϊκός Κόλπος Ν : Μεσόγειος Θάλασσα

Οι κυριότεροι κόλποι της Πελοποννήσου είναι: ο Αργολικός Κόλπος στα ανατολικά, οι Λακωνικός και Μεσσηνιακός στα νότια, ο Κυπαρισσιακός στα δυτικά και ο Κορινθιακός στα βόρεια. Μικρότεροι κόλποι είναι ο Πατραϊκός κι ο Κόλπος της Γαστούνης.

Τα σημαντικότερα ακρωτήρια είναι το ακρωτήριο Μαλέας (Κάβο Μαλιάς) στα νοτιοανατολικά, το ακρωτήριο Ταίναρο (νοτιότερο σημείο) στα νότια, Ακρίτας στα νοτιοδυτικά, το Σκύλλαιο στη χερσόνησο της Αργολίδας, το Ρίο κοντά στην Πάτρα, ο Άραξος, το Δρέπανο (βορειότερο σημείο) η Κυλλήνη στα ΒΔ., και το Κατάκολο στα δυτικά.

Μεγαλύτερες χερσόνησοι είναι της Αργολίδας και της Επιδαύρου στα ανατολικά, της Επιδαύρου-Λιμηράς στα νοτιοανατολικά, της Μάνης στα νότια και της Πυλίας στα νοτιοδυτικά. Πολύ ωραία φαίνεται και η χερσόνησος των Μεθάνων (Μέθανα) – το μόνο ενεργό ηφαίστειο της Πελοποννήσου.

Το έδαφος της Πελοποννήσου είναι ορεινό, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, κυρίως στο κέντρο, όπου πλεονάζουν τα οροπέδια. Αντίθετα, υπάρχουν, κοντά στις ακτές, μεγάλες πεδιάδες, όπως της Ηλείας, της Μεσσηνίας, του Άργους, της Αχαΐας, της Τριφυλίας και της Κορινθίας.

Τα όρη της Πελοποννήσου είναι μέρος των ορεινών ζωνών της Ελλάδος, καταλαμβάνουν όλο το κεντρικό τμήμα της Πελοποννήσου και τα μεγαλύτερα μέρη των ανατολικών και δυτικών τμημάτων της.

Το βορειότερο βουνό της Πελοποννήσου είναι το Παναχαϊκό (ή Βοδιάς 1.926 μ.) που βρίσκεται στα ΝΑ της Πάτρας. Νότια του Παναχαϊκού υψώνεται το βουνό Ερύμανθος (ή Ωλονός, 2.224 μ.). Νότια του Ερυμάνθου υψώνεται η παρυφάδα του, το βουνό Αστράς (ή Αστερίων ή Λάμπεια, 1.797 μ.), δυτικά το βουνό Σκόλλις (ή Σανταμέρι, 966 μ.) και ΝΑ τα βουνά Φραγκόβουνο (1.946 μ.), Υψούς (ή Κλινίτσα, 1.543 μ.), Αφροδίσιο (1.456 μ.), και Μεδάρα (1.327 μ.). Νότια του Ερυμάνθου και του Αστρά βρίσκεται το βουνό Φολόη (798 μ.) και στα νότιά του μετά την κοιλάδα του Αλφειού ποταμού υψώνονται τα βουνά Μίνθη (1.327 μ.), Λύκαιο (1.419 μ.) και Τετράζιο (ή Τετράγιο, 1.388 μ.). ΝΔ του Τετραζίου βρίσκονται τα βουνά της Κυπαρισσίας (1.224 μ.) και Α. τους το βουνό Ιθώμη (ή Βουλκάνο, 798 μ.). Στα νότια των βουνών της Κυπαρισσίας βρίσκεται το νοτιότερο βουνό της Δυτικής Πελοποννήσου, το Λυκόδημο (ή Μαθία, 959 μ.).

Τα βορειότερα βουνά της Ανατολικής Πελοποννήσου και της Ανατολικής οροσειράς είναι τα Αροάνια (ή Χελμός, 2.355 μ.) στα δυτικά, και η Κυλλήνη (ή Ζήρια, 2.376 μ.) στα ανατολικά. Στα νότια των Αροανίων υψώνονται τα βουνά Πεντέλεια (ή Ντουρντουβάνα, 2.112 μ.) και Μαίναλο (ή Αιντίνι ή Προφήτης Ηλίας Λεβιδίου, 1.981 μ.). Στα νότια της Κυλλήνης και ανατολικά των παραπάνω βουνών υψώνονται κατά σειρά από Β. προς Ν. τα αργολιδοαρκαδικά βουνά Ολίγυρτος (ή Σκίπιζα, 1.935 μ.), Τραχύ (1.616 μ.), Λύρκειο (ή Γούπατο ή Λυρείσιο, 1.756 μ.), Αρτεμίσιο (1.772 μ.), Κτενιάς (1.599 μ.) και Παρθένιο (1.215 μ.). Νότια του Μαινάλου και μετά το οροπέδιο της Ασέας εκτείνεται η οροσειρά του Πάρνωνα (ή Μαλεβού, 1.936 μ.) που τελειώνει στο ακρωτήριο Ιέραξ. Νοτιότερα του Πάρνωνα εκτείνεται η οροσειρά της Κριθίνας με μεγαλύτερο υψόμετρο τα (793μ.) που καταλήγει στο Ακρωτήριο Μαλέας. Νότια της Μεγαλόπολης και δυτικά του Πάρνωνα εκτείνεται το ψηλότερο βουνό της Πελοποννήσου, ο Ταΰγετος (2.407 μ.) και καταλήγει στο ακρωτήριο Ταίναρο.

Στα ΒΑ της Πελοποννήσου εκτείνονται τα βουνά Τραπεζώνα (1.139 μ.), Αγγελόκαστρο (1.080 μ.) και Αραχναίο (1.119 μ.). Στα νότια του Αραχναίου βρίσκονται τα όρη Δίδυμο (1.113 μ.) και Αδέρες (ή Δάριζα, 721 μ.).

Μεταξύ της Κυλλήνης, των Αροανίων και του Κορινθιακού κόλπου βρίσκονται τα βουνά Φτέρη (ή Κλωκός, 1.779 μ.), Χελιδορέα (1.757 μ.), Ευρωστίνη (1.208 μ.), Πιτσαδέικο (1.176 μ.) και Παναγιά (732 μ.). Στα βόρεια της Τραπεζώνας υπάρχουν τα όρη Φωκάς (ή Απέσας, 873 μ.), Σκιώνη (703 μ.), Ακροκόρινθος (578 μ.) και τα Όνεια Όρη (599 μ.)

Οι κυριότερες πεδιάδες της Πελοποννήσου βρίσκονται στο δυτικό τμήμα του διαμερίσματος. Είναι η πεδιάδα της Αχαΐας και η πεδιάδα της Μανωλάδας. Οι δύο μαζί αποτελούν την πεδιάδα της Ηλείας. Στα δυτικά των βουνών της Κυπαρισσίας απλώνεται η στενή παραλιακή πεδιάδα της Κυπαρισσίας-Γαργαλιάνων. Τέλος στο ΝΔ τμήμα της Πελοποννήσου εκτείνεται η πεδιάδα της Μεσσηνίας. Στην Ανατολική Πελοπόννησο υπάρχουν, στο Β. μέρος η Αργολική πεδιάδα, η οποία απλώνεται ως την πεδιάδα του Κρανιδίου και στο νότιο τμήμα η πεδιάδα του Έλους, η οποία προς τα Β. συνεχίζεται με την κοιλάδα του Ευρώτα και προς Ν. με τις παραλιακές πεδιάδες Ασωπού και Νεάπολης Βοιών. Στα βόρεια της Πελοποννήσου υπάρχει μια στενή παραλιακή πεδιάδα, η οποία φέρει διάφορες τοπικές ονομασίες, όπως πεδιάδα της Βόχας, του Αιγίου, Σικυώνιο Πεδίο κλπ.

Εκτός από τις πεδιάδες υπάρχουν και αξιόλογα οροπέδια. Αυτά είναι οι λεκάνες της Μαντινείας, Τεγέας και Αλέας. Και τα δύο μαζί ονομάζονται Οροπέδιο της Τρίπολης. Δυτικά από αυτό το οροπέδιο βρίσκεται το οροπέδιο της Μεγαλόπολης. Επίσης μεταξύ Αροανίων και Κυλλήνης υπάρχουν τα οροπέδια του Φενεού και της Στυμφαλίας.

Νησιά

Τα νησιά που ανήκουν στο διαμέρισμα της Πελοποννήσου είναι: Πρώτη, Σφακτηρία, Σαπιέντζα, Αγία Μαριανή, Σχίζα και Βενετικό που βρίσκονται μεταξύ των ακρωτηρίων Μάραθο και Ακρίτα.

Στο Λακωνικό Κόλπο υπάρχει η Ελαφόνησος. Ακόμη στον Αργολικό κόλπο υπάρχουν τα νησιά Ρόμβη, Ψηλή και Πλατειά. Άλλα πλησιέστερα νησιά είναι: τα Κύθηρα, το μεγαλύτερο σ’ έκταση και τα Αντικύθηρα, στα νοτιοανατολικά, οι Στροφάδες, στην παραλία των Φιλιατρών, και τα νησιά του Αργοσαρωνικού: Σπέτσες, Ύδρα, Πόρος Αίγινα και η χερσόνησος Μέθανα.

Ποταμοί και ύδατα

Το υδρογραφικό δίκτυο της Πελοποννήσου είναι εκτεταμένο, υπάρχουν όμως ελάχιστoι μεγάλοι ποταμοί.

Μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου είναι ο Αλφειός. Πηγάζει από τα οροπέδια Ασέας και Μεγαλόπολης, δέχεται νερά από τους παραποτάμους του Ερύμανθο, Λάδωνα-Αροάνιο, Λούσιο κ.α. και χύνεται στον κόλπο της Κυπαρισσίας.

Δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου είναι ο Ευρώτας που πηγάζει από το οροπέδιο της Μεγαλόπολης, δέχεται τα νερά των χειμάρρων του Ταΰγετου και του Πάρνωνα και χύνεται στο Λακωνικό κόλπο.

Στα βουνά της Αχαΐας έχει τις πηγές του ο ποταμός Γλαύκος που χύνεται στον Πατραϊκό κόλπο, στα νότια προάστια της Πάτρας. Άλλα ποτάμια της Αχαΐας είναι ο Σελινούντας, ο Πείρος, ο Βουραϊκός, ο Κερυνίτης, ο Κράθις κ.α.

Την Ηλεία διασχίζει ο Πηνειός (με τον μεγάλο παραπόταμό του τον Πηνειακό Λάδωνα), ο οποίος πηγάζει από τα όρη Ερύμανθος και Λάμπεια και χύνεται στον κόλπο της Κυλλήνης. Στον Νομό Ηλείας βρίσκεται επίσης η Νέδα, ένα από τα λίγα ποτάμια στην Ελλάδα με θηλυκό όνομα, που χύνεται στον κόλπο της Κυπαρισσίας, που πηγάζει από τα βουνά Μίνθη, Λύκαιο και Τετράζιο.

Από τον Ταΰγετο πηγάζουν οι ποταμοί Νέδων και Πάμισος που χύνονται στον Μεσσηνιακό κόλπο. Στην ίδια περιοχή χύνεται και ο ποταμός Βελίκας, που πηγάζει από τα βουνά της Κυπαρισσίας.

Στον Αργολικό κόλπο εκβάλουν οι ποταμοί Τάνος, Ερασίνος (Κεφαλάρι) και ο Ίναχος που πηγάζει από τα βουνά Λύρκειο και Τραχύ. Από το όρος Τραχύ πηγάζει και ο ποταμός Ασωπός που διασχίζει την Κορινθία και εκβάλει στον Κορινθιακό κόλπο.

Εκτός των ποταμών, υπάρχουν και αρκετοί χείμαρροι, όπως ο Σύθας, ο Δερβένιος, ο Κριός, ο Γκούρας, ο Φοίνικας, ο Ενιπέας, ο Αλήσιος κ.ά.

Αξιόλογες λίμνες δεν υπάρχουν στην Πελοπόννησο. Υπάρχουσες σήμερα λίμνες είναι η Τάκα, η Στυμφαλία, η τεχνητή του Λάδωνα που δημιουργήθηκε με την κατασκευή των υδροηλεκτρικών έργων, η λίμνη Δόξα επίσης τεχνητή λίμνη σε υψόμετρο 900 μέτρων, η τεχνητή λίμνη του Πηνειού και η λίμνη του Τσιβλού. Στις ακτές της Ηλείας κυρίως υπάρχουν αρκετές λιμνοθάλασσες και γενικά στην περιοχή αυτή τα νερά της θάλασσας είναι πολύ ρηχά. Οι κυριότερες λιμνοθάλασσες της Πελοποννήσου είναι του Καϊάφα, και του Κοτυχίου.

Παλιότερα υπήρχαν επίσης οι λιμνοθάλασσες της Αγουλινίτσας και της Μουριάς οι όποιες έχουν πλέον αποξηρανθεί.

Κύριες Πόλεις

1. Πάτρα με πληθυσμό 167.446 κατοίκους,
2. Καλαμάτα με πληθυσμό 54.100 κατοίκους,
3. Τρίπολη με πληθυσμό 30.912 κατοίκους,
4. Κόρινθος με πληθυσμό 30.176 κατοίκους,
5. Πύργος με πληθυσμό 24.359 κατοίκους,
6. Άργος με πληθυσμό 22.209 κατοίκους,
7. Αίγιο με πληθυσμό 20.422 κατοίκους,
8. Αμαλιάδα με πληθυσμό 18.261 κατοίκους,
9. Σπάρτη με πληθυσμό 16.239 κατοίκους,
10. Ναύπλιο με πληθυσμό 14.203 κατοίκους.

Κλίμα

Το κλίμα της Πελοποννήσου διαφέρει ανάλογα με την περιοχή και το υψόμετρο της. Είναι ήπιο και ζεστό στα παράλια και κρύο (αλλά υγιεινό) στο εσωτερικό. Γενικά η Πελοπόννησος είναι προνομιούχος περιοχή, από άποψη κλίματος, γιατί διαθέτει το χαρακτηριστικό μεσογειακό τύπο κλίματος. Η θερμοκρασία παρατηρείται μεγαλύτερη στις περιοχές των Πατρών, της Καλαμάτας, του Πύργου καθώς επίσης στο Άργος και στο Ναύπλιο κι ελαττώνεται κατά πολύ στα ορεινά, π.χ. στην περιοχή της Τρίπολης.

Σεισμογραφία

Πολλές περιοχές της Πελοποννήσου προσβάλλονται από σεισμούς, αρκετές φορές καταστρεπτικούς. Γενικά διακρίνονται οι εξής σεισμικές περιοχές: τα δυτικά παράλια της Πελοποννήσου και ιδιαίτερα η δυτική ακτή της Μεσσηνίας, η περιοχή της Κορινθίας και η περιοχή της Αργολίδας, καθώς κι η κεντρική Πελοπόννησος (Αρκαδία). Καταστρεπτικοί σεισμοί έγιναν το 464 π.Χ. στον Ευρώτα και τον Ταΰγετο, το 373 π.Χ. (καταποντισμός της αρχαίας Ελίκης, καταστροφή της Βούρας), το 1817 και 1861 στο Αίγιο, το 1928 στην Κόρινθο, το 1947 στην Πυλία, το 1986 στην Καλαμάτα και το 1995 επίσης στο Αίγιο.

Ιστορία

Η χερσόνησος είχε κατοικηθεί από την προϊστορική εποχή. Το όνομά της προέρχεται από την αρχαία Ελληνική μυθολογία, συγκεκριμένα το μύθο του ήρωα Πέλοπα, που φερόταν να είχε κατακτήσει όλη την περιοχή.

Αρχαία Ελλάδα

Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός, ο πρώτος μεγάλος πολιτισμός της ηπειρωτικής Ελλάδας (και της Ευρώπης) κυριαρχούσε στην Πελοπόννησο την Εποχή του Χαλκού από το οχυρό του στις Μυκήνες στα βορειοανατολικά της χερσονήσου. Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός κατέρρευσε ξαφνικά στα τέλη της 2ης χιλιετίας π.Χ. Αρχαιολογικές έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι πολλές από τις πόλεις και τα ανάκτορά του φέρουν ίχνη καταστροφής. Η περίοδος που ακολούθησε, γνωστή ως Γεωμετρική εποχή, χαρακτηρίζεται από απουσία γραπτών μαρτυριών.

Το 776 π.Χ. διεξήχθησαν στην Ολυμπία οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες και η χρονολογία αυτή χρησιμοποιείται μερικές φορές ως δηλωτική της αρχής της κλασικής περιόδου της Ελληνικής αρχαιότητας. Κατά την Κλασική αρχαιότητα η Πελοπόννησος ήταν το επίκεντρο των υποθέσεων της Αρχαίας Ελλάδας, διέθετε μερικές από τις ισχυρότερες πόλεις-κράτη της και ήταν ο τόπος μερικών από τις πιο αιματηρές μάχες της. Εδώ ήταν οι μεγάλες πόλεις Σπάρτη, Κόρινθος, Άργος και Μεγαλόπολη και η βάση της Πελοποννησιακής Συμμαχίας. Στους Περσικούς Πολέμους πολέμησαν στρατιώτες από τη χερσόνησο, που επίσης υπήρξε θέατρο του Πελοποννησιακού Πολέμου το 431 π.Χ. – 404 π.Χ. Στα ελληνιστικά χρόνια, η σημαντικότερη δύναμη της Πελοποννήσου είναι η Αχαϊκή Συμπολιτεία, η οποία καταλύεται το 146 π.Χ. από τους Ρωμαίους. Τότε καταστρέφεται και η Κόρινθος, αλλά θα ξανακτιστεί αργότερα, για να αποτελέσει πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Αχαΐας, που εκτεινόταν από τις Θερμοπύλες ως το Ταίναρο. Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο η χερσόνησος συνέχισε να ευημερεί αλλά έγινε μια απλή επαρχία, σχετικά αποκομμένη από τις υποθέσεις του ευρύτερου Ρωμαϊκού κόσμου. Στην Πελοπόννησο επίσης παίχτηκε σημαντικά η τελική επικράτηση του Χριστιανισμού. Σημαντικές πόλεις ήταν η Κόρινθος και η Πάτρα, στην οποία και μαρτύρησε ο Απόστολος Ανδρέας.

Βυζαντινή Διοίκηση

Μετά τη διχοτόμηση της Αυτοκρατορίας το 395, η Πελοπόννησος αποτέλεσε τμήμα της Ανατολικής Ρωμαϊκής ή Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ερήμωση από την επιδρομή του Αλάριχου το 396-397 μ.Χ. οδήγησε στην κατασκευή του Εξαμιλίου τείχους κατά μήκος του Ισθμού της Κορίνθου. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της ύστερης Αρχαιότητας (3ος – 7ος αιώνας μ.Χ.) η χερσόνησος διατήρησε τον αστικό της χαρακτήρα: κατά τον 6ο αιώνα ο Ιεροκλής απαρίθμησε 26 πόλεις στο έργο του Συνέκδημος. Τα τελευταία όμως χρόνια του αιώνα αυτού, η οικοδομική δραστηριότητα φαίνεται να έχει σταματήσει ουσιαστικά παντού εκτός από την Κωνσταντινούπολη, τη Θεσσαλονίκη, την Κόρινθο και την Αθήνα. Αυτό έχει παραδοσιακά αποδοθεί σε δεινά όπως η πανώλης, σεισμοί και Σλαβικές επιδρομές. Μια από τις σημαντικότερες μάχες του Ελληνισμού δόθηκε κατά τον 6ο αιώνα στην Πάτρα, της οποίας οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στους Αβάρους, συμβάλλοντας σημαντικά στην καταστροφή αυτής της μεγάλης απειλής για το Ρωμαϊκό Κράτος και τους Έλληνες. Περί τα τέλη του 6ου αιώνα κάποιες περιοχές έγιναν αντικείμενο αποικισμού από τους Αβαροσλάβους. Εντούτοις νεότερες αναλύσεις δείχνουν ότι η παρακμή των πόλεων ήταν στενά συνδεδεμένη με την κατάρρευση των υπεραστικών και των περιφερειακών εμπορικών δικτύων, που θεμελίωσαν και υποστήριξαν την αστικοποίηση της ύστερης αρχαιότητας στην Ελλάδα, καθώς επίσης με την απόσυρση των αυτοκρατορικών στρατευμάτων και της διοίκησης από τα Βαλκάνια. Η κλίμακα της Σλαβικής διείσδυσης και εγκατάστασης τους 7ο και 8ο αιώνα αποτελεί αντικείμενο διαφωνίας. Οι Σλάβοι κατέλαβαν πράγματι το μεγαλύτερο μέρος της χερσονήσου, όπως αποδεικνύεται από Σλαβικά τοπωνύμια. Εντούτοις τα εκτεταμένα Σλαβικά τοπωνύμια συσσωρεύτηκαν μάλλον κατά τη διάρκεια αιώνων, παρά ήταν αποτέλεσμα μιας αρχικής ΄΄πλημμύρας΄΄ Σλαβικών εισβολών και πολλά από αυτά φαίνεται να είχαν χρησιμοποιηθεί από Ελληνόφωνους. Λιγότερα Σλαβικά τοπωνύμια εμφανίζονται στην ανατολική ακτή, που παρέμεινε στα χέρια των Βυζαντινών και συμπεριλήφθηκε στο θέμα της Ελλάδος, που συστάθηκε από τον Ιουστινιανό Β΄ γύρω στα 690. Ενώ η παραδοσιακή ιστοριογραφία χρονολογεί την άφιξη των Σλάβων στη νότια Ελλάδα στα τέλη του 6ου αιώνα δεν υπάρχει μαρτυρία Σλαβικής παρουσίας στην Πελοπόννησο πριν το 700, που πιθανόν αποίκησε μια ειδάλλως έρημη περιοχή.

Οι σχέσεις μεταξύ Σλάβων και Ελλήνων ήταν πιθανότατα ειρηνικές με σπάνιες εξεγέρσεις. Υπήρχε συνέχεια του Πελοποννησιακού Ελληνικού πληθυσμού, ιδιαίτερα στη Μάνη και στην Τσακωνιά, όπου οι Σλαβικές εισβολές ήταν ελάχιστες ή ανύπαρκτες. Όντας γεωργοί οι Σλάβοι συναλλάσσονταν με τους Έλληνες, που παρέμεναν στις πόλεις, ενώ Ελληνικά χωριά εξακολουθούσαν να υπάρχουν στο εσωτερικό, πιθανότατα αυτοκυβερνώμενα, πληρώνοντας ίσως φόρο στους Σλάβους. Υπό το Νικηφόρο Α´, μετά από μία εξέγερση και επίθεση των Σλάβων κατά της Πάτρας υλοποιήθηκε μια αποφασιστική διαδικασία εξελληνισμού. Σύμφωνα με το (όχι πάντα αξιόπιστο) Χρονικόν της Μονεμβασίας η χώρα πέρα από την Πάτρα ονομαζόταν Τέρα Σλαβινία. Εντούτοις αυτό προσδιόριζε ενδεχομένως την απουσία αυτοκρατορικού ελέγχου σε μια περιοχή, κατοικούμενη όχι μόνο από Σλάβους αλλά από οποιουσδήποτε άλλους ΄΄βαρβάρους΄΄ και στασιαστές. Επίσης, σύμφωνα με το Χρονικό, το 805 ο Βυζαντινός κυβερνήτης της Κορίνθου πολέμησε με τους Σλάβους, τους εξολόθρευσε και επέτρεψε στους αρχικούς κατοίκους να διεκδικήσουν τη γη τους. Παρομοίως η Χρονογραφία αναφέρει ότι το 783 ο Σταυράκιος κινήθηκε κατά των Σλάβων της Πελοποννήσου και ΄΄απέσπασε πολλούς αιχμαλώτους και πολλά λάφυρα για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία΄΄. Η επιβολή της Βυζαντινής εξουσίας στους Σλαβικούς θύλακες ήταν ίσως κυρίως μια διαδικασία εκχριστιανισμού και ένταξης των Σλάβων οπλαρχηγών στο Αυτοκρατορικό πλαίσιο, καθώς ενδείξεις λογοτεχνικές, επιγραφικές και από σφραγίδες εμφανίζουν Σλάβους άρχοντες να συμμετέχουν στις αυτοκρατορικές υποθέσεις.[1] Θεωρείται ότι με την εκστρατεία του Σταυράκιου αιχμαλωτίστηκαν πολλοί Σλάβοι, αλλά είναι άγνωστος τόσο ο ακριβής αριθμός, όσο και η συγκεκριμένη εθνικότητα των αιχμαλώτων αυτών. Στα τέλη της δεκαετίας του 780 τρία σημαντικά κέντρα – η Μονεμβασιά, η Πάτρα και η Τροιζήνα – βρίσκονταν πάλι στα χέρια των Βυζαντινών. Πολλοί Έλληνες από τη Μικρά Ασία, τη Σικελία και την Καλαβρία μετεγκαταστάθηκαν στην Πελοπόννησο, μαζί με μεγάλη ποικιλία διαφορετικών τοπικά, εθνικά και θρησκευτικά ομάδων (Εβραίοι, Αρμένιοι, Καφέροι, Θρακέσιοι, Τσάκωνες και Μαρδαΐτες). Ενώ οι ανατολικές περιοχές αποτελούσαν αρχικά τμήμα του θέματος της Ελλάδος, ολόκληρη η χερσόνησος συγκροτήθηκε στο νέο θέμα της Πελοποννήσου, με πρωτεύουσα την Κόρινθο, μετά το 800 περίπου.

Στο τέλος του 9ου αιώνα η Πελοπόννησος ήταν πάλι διοικητικά Ελληνική. Επί της βασιλείας του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου οι περισσότεροι Σλάβοι στη νότια Ελλάδα είχαν υποταχθεί στη Βυζαντινή εξουσία. Ακόμη και οι αυτόνομοι και κατά καιρούς στασιάζοντες Μηλιγγοί και Εζερίτες ήξεραν να μιλούν Ελληνικά και φαίνεται ότι ήταν Χριστιανοί. Η Ελληνοσλαβική διγλωσσία ήταν σχετικά συχνή επίσης και κατά την Οθωμανική εποχή. Μερικές ιστορικές αναφορές δείχνουν ότι μετά την Αραβική κατάληψη της Κρήτης τη δεκαετία του 820 και την ίδρυση εκεί ενός εμιράτου πειρατών, οι παραλιακές περιοχές υπέφεραν σοβαρά από επανειλημμένες Αραβικές επιδρομές, στην πραγματικότητα όμως ήδη από το 10 αιώνα, και ιδιαίτερα μετά την ανακατάληψη του νησιού από το Βυζάντιο το 961, η περιοχή γνώρισε μια νέα περίοδο ευημερίας, οπότε άνθισαν η γεωργία, το εμπόριο, η αστική οικονομία και ο Χριστιανισμός.

Σύγχρονη μελέτη γενετικής, που συγκρίνει το DNA Πελοποννησίων και Σλάβων, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η σλαβική προέλευση διαφόρων πελοποννησιακών υποπληθυσμών κυμαίνεται από 0,2% έως 14,4%. Η μελέτη απορρίπτει τη θεωρία της εξαφάνισης του πελοποννησιακού πληθυσμού και της αντικατάστασής του από Σλάβους και Ανατολίτες έποικους. Ωστόσο η έρευνα έχει επικριθεί ως μεθοδολογικά προβληματική, βασιζόμενη σε ξεπερασμένες αρχαιολογικές απόψεις.

Φραγκική κυριαρχία και Βυζαντινή ανακατάληψη

Το 1205, μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τις δυνάμεις της Δ’ Σταυροφορίας, οι Σταυροφόροι υπό το Γουλιέλμο Σαμπλίτη και το Γοδεφρείδο Α΄ Βιλλεαρδουίνο βάδισαν προς νότον μέσω της ηπειρωτικής Ελλάδας και κατέλαβαν την Πελοπόννησο αντιμετωπίζοντας περιορισμένη τοπική Ελληνική αντίσταση. Οι Φράγκοι τότε ίδρυσαν το Πριγκιπάτο της Αχαΐας, ονομαστικά υποτελές της Λατινικής Αυτοκρατορίας, ενώ οι Βενετοί κατέλαβαν έναν αριθμό σημαντικών στρατηγικά λιμανιών κατά μήκος των ακτών, όπως το Ναβαρίνο και η Κορώνη, που διατήρησαν μέχρι το 15ο αιώνα. Οι Φράγκοι καθιέρωσαν ως λαϊκό το όνομα Μωρέας για τη χερσόνησο, που αρχικά εμφανίζεται ως το όνομα μικρής επισκοπής στην Ηλεία κατά το 10ο αιώνα. Η ετυμολογία του είναι αμφισβητούμενη αλλά η επικρατέστερη είναι ότι προέρχεται από το δέντρο μουριά (μορέα), του οποίου τα φύλλα μοιάζουν στο σχήμα με τη χερσόνησο.

Η Φραγκική κυριαρχία όμως στη χερσόνησο υπέστη σοβαρό πλήγμα μετά τη Μάχη της Πελαγονίας (1259), οπότε ο Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος αναγκάσθηκε να παραχωρήσει τα πρόσφατα κατασκευασμένα κάστρο και ανάκτορο στο Μυστρά, κοντά στην αρχαία Σπάρτη, στο αναγεννημένο Βυζάντιο. Αυτή η Ελληνική επαρχία (και αργότερα ημιαυτόνομο Δεσποτάτο) προχώρησε σε σταδιακή ανακατάληψη του Φραγκικού πριγκιπάτου μέχρι το 1430. Η ίδια περίοδος σημαδεύτηκε επίσης από την εισροή Αλβανών εποίκων στη Στερεά Ελλάδα και στην Πελοπόννησο, που υπήρξαν οι πρόγονοι των Αρβανιτών.

Οι Οθωμανοί Τούρκοι άρχισαν να κάνουν επιδρομές στην Πελοπόννησο γύρω στα 1358, αλλά αυτές εντάθηκαν μόνο μετά το 1387, όταν ανελαβε τον έλεγχο ο δυναμικός Εβρενός Μπέη. Εκμεταλλευόμενος τις διαμάχες μεταξύ Βυζαντινών και Φράγκων λεηλάτησε όλη τη χερσόνησο και υποχρέωσε τόσο τους Βυζαντινούς δεσπότες, όσο και τους Φράγκους ηγεμόνες που είχαν απομείνει, να αναγνωρίσουν την Οθωμανική επικυριαρχία και να πληρώνουν φόρους. Αυτή η κατάσταση συνεχίσθηκε μέχρι την ήττα των Οθωμανών στη Μάχη της Άγκυρας το 1402, μετά την οποία η Οθωμανική ισχύς για κάποιο διάστημα περιορίστηκε. Οι Οθωμανικές εισβολές στο Μωριά επαναλήφθηκαν υπό τον Τουραχάν μπέη μετά το 1423. Παρά την ανακατασκευή του Εξαμιλίου τείχους στον Ισθμό της Κορίνθου οι Οθωμανοί υπό το Μουράτ Β΄ το παραβίασαν το 1446, αναγκάζοντας τους Δεσπότες του Μωρέα να αναγνωρίσουν εκ νέου την Οθωμανική επικυριαρχία, όπως και πάλι υπό τον Τουραχάν το 1452 και το 1456. Μετά την κατάληψη του Δουκάτου των Αθηνών το 1456, οι Οθωμανοί κατέλαβαν το ένα τρίτο της Πελοποννήσου το 1458 και ο σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ εξάλειψε τα υπολείμματα του Δεσποτάτου το 1460. Το τελευταίο Βυζαντινό οχυρό, το Κάστρο του Σαλμενίκου, υπό το διοικητή του Γραίτζα Παλαιολόγο άντεξε μέχρι τον Ιούλιο του 1461. Μόνο τα Βενετικά φρούρια της Μεθώνης, Κορώνης, Ναβαρίνου, Μονεμβασιάς, Άργους και Ναυπλίου παρέμειναν εκτός του ελέγχου των Οθωμανών.

Οθωμανική περίοδος

Τα Βενετικά φρούρια καταλήφθηκαν με μια σειρά Βενετοτουρκικών πόλεμων, με τον πρώτο (1463-1479) με πολλές μάχες στην Πελοπόννησο και αποτέλεσμα την απώλεια του Άργους, ενώ η Μεθώνη και η Κορώνη έπεσαν το 1500, κατά το δεύτερο πόλεμο (1499-1503). Η Κορώνη και η Πάτρα καταλήφθηκαν σε μια εκστρατεία-σταυροφορία το 1532, υπό το Γενοβέζο ναύαρχο Αντρέα Ντόρια, που προκάλεσε όμως άλλον ένα πόλεμο (1537-1540), κατά τον οποίο χάθηκαν οι τελευταίες Βενετικές κτήσεις στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Μετά την Οθωμανική κατάκτηση η χερσόνησος έγινε επαρχία (σαντζάκι) με 109 ΄΄ζιαμέτια΄΄ και 342 τιμάρια. Κατά την πρώτη περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας (1460-1687) η πρωτεύουσα ήταν πρώτα στην Κόρινθο (Τουρκικά Γκερντές), αργότερα στο Λεοντάρι (Λονταρί), στο Μυστρά (Μισιστιρέ) και τελικά στο Ναύπλιο (Αναμπολί). Για κάποιο διάστημα στα μέσα του 17ου αιώνα ο Μωριάς έγινε το κέντρο ενός ξεχωριστού βιλαετίου με πρωτεύουσα την Πάτρα (Μπαλιμπαντρά). Μέχρι το θάνατο του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή το 1570, ο Χριστιανικός πληθυσμός ( που αριθμούσε περίπου 42.000 οικογένειες γύρω στα 1550) κατάφερε να διατηρήσει ορισμένα προνόμια και ο εξισλαμισμός ήταν αργός, κυρίως μεταξύ των Αλβανών ή των γαιοκτημόνων, που ήταν ενσωματωμένοι στο Οθωμανικό φεουδαρχικό σύστημα. Αν και σύντομα κατάφεραν να ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος των γόνιμων γαιών, οι Μουσουλμάνοι παρέμεναν διακριτή μειονότητα. Οι Χριστιανικές κοινότητες διατήρησαν μεγάλο βαθμό αυτοδιοίκησης, αλλά ολόκληρη η Οθωμανική περίοδος χαρακτηριζόταν από τη φυγή του χριστιανικού πληθυσμού από τις πεδιάδες στα βουνά. Αυτό προκάλεσε τη δημιουργία των κλεφτών, ένοπλων ληστών και ανταρτών, στα βουνά και τον αντίστοιχο θεσμό των χρηματοδοτούμενων από την κυβέρνηση αρματολών, για να ελέγχουν τη δράση των κλεφτών.

Με την έκρηξη του ΄΄Μεγάλου Τουρκικού Πολέμου΄΄ (1683-1699), οι Βενετοί υπό το Φραντσέσκο Μοροζίνι κατέλαβαν ολόκληρη τη χερσόνησο το 1687, γεγονός που αναγνωρίσθηκε από τους Οθωμανούς με τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699). Οι Βενετοί ίδρυσαν την επαρχία τους ως ΄΄Βασίλειο του Μωρέα΄΄ (Ιτ. Regno di Morea), αλλά η διοίκησή τους αποδείχθηκε αντιλαϊκή και όταν οι Οθωμανοί εισέβαλαν στη χερσόνησο το 1715, οι περισσότεροι ντόπιοι Έλληνες τους καλωσόρισαν. Η Οθωμανική ανακατάληψη ήταν εύκολη και σύντομη και αναγνωρίσθηκε από τη Βενετία με τη Συνθήκη του Πασάροβιτς το 1718.

Η Πελοπόννησος τώρα έγινε ο πυρήνας του Βιλαετίου του Μορέα, με επικεφαλής τον Μορά βαλεσί, που μέχρι το 1780 ήταν Πασάς πρώτης τάξεως (με τρεις αλογοουρές) και είχε τον τίτλο του βεζίρη. Μετά το 1780 και μέχρι την Ελληνική Επανάσταση του 1821 επικεφαλής της επαρχίας ήταν ένας μουχασίλ. Τον πασά του Μωρέα συνέδραμε αριθμός κατώτερων αξιωματούχων, μεταξύ αυτών ένας Χριστιανός διερμηνέας (δραγουμάνος), που ήταν ο ανώτερος Χριστιανός αξιωματούχος της επαρχίας. Όπως κατά την πρώτη Οθωμανική περίοδο, ο Μωριάς ήταν διαιρεμένος σε 22 περιοχές ή μπεηλίκια. Η πρωτεύουσα ήταν αρχικά στο Ναύπλιο, αλλά μετά το 1786 στην Τριπολιτσά (Τουρ. Τραμπλιτσέ).

Οι Χριστιανοί Μωραΐτες ξεσηκώθηκαν κατά των Οθωμανών με Ρωσική βοήθεια κατά τα λεγόμενα Ορλωφικά του 1770, αλλά άμεσα καταπνίγηκαν με βαναυσότητα. Μουσουλμάνοι Αλβανοί που είχαν σταλεί για να καταστείλουν την επανάσταση, παρέμειναν στην Πελοπόννησο μέχρι το 1779 προκαλώντας τεράστιες καταστροφές, σφαγές και πουλώντας 20.000 κατοίκους ως δούλους.[4] Αποτέλεσμα ήταν ο συνολικός πληθυσμός να μειωθεί εκείνη την εποχή, ενώ το εντός αυτού Μουσουλμανικό στοιχείο αυξήθηκε. Παρόλα αυτά, τα προνόμια που παραχωρήθηκαν με τη Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1774), ιδιαίτερα το δικαίωμα των Χριστιανών να εμπορεύονται υπό τη Ρωσική σημαία, οδήγησαν σε σημαντική οικονομική άνθηση των ντόπιων Ελλήνων, που, σε συνδυασμό με τις αυξημένες πολιτιστικές επαφές με τη Δύση (Νεοελληνικός διαφωτισμός) και τα ιδεώδη που ενέπνευσε η Γαλλική Επανάσταση έθεσαν τα θεμέλια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Νεότερη Ελλάδα

Οι κάτοικοι της Πελοποννήσου (Μοριάς) έπαιξαν μείζονα ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, που ουσιαστικά ξεκίνησε από την Πελοπόννησο, όταν οι επαναστάτες απέκτησαν τον έλεγχο των Καλαβρύτων στις 21 Μαρτίου του 1821. Ο Ελληνικός έλεγχος της χερσονήσου, με την εξαίρεση λίγων παραλιακών κάστρων, παγιώθηκε με την Άλωση της Τριπολιτσάς το Σεπτέμβριο του 1821. Η χερσόνησος έγινε θέατρο σφοδρών μαχών και εκτεταμένης ερήμωσης μετά την άφιξη Αιγυπτιακών στρατευμάτων υπό τον Ιμπραήμ Πασά το 1825. Η αποφασιστική Ναυμαχία του Ναυαρίνου (Οκτώβριος 1827) διεξήχθη ανοικτά της Πύλου και ένα Γαλλικό εκστρατευτικό σώμα εκκαθάρισε τις τελευταίες Τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις από τη χερσόνησο το 1828. Η πόλη του Ναυπλίου, στην ανατολική ακτή της χερσονήσου, έγινε η πρώτη πρωτεύουσα του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους.

Κατά το 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα, η περιοχή έγινε σχετικά φτωχή και οικονομικά απομονωμένη. Σημαντικό μέρος του πληθυσμού της μετανάστευσε στις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας, ιδιαίτερα την Αθήνα και άλλες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Αυστραλία. Επλήγη βαρύτατα από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο 1946-1949, γνωρίζοντας μερικές από τις χειρότερες φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια αυτών των συγκρούσεων. Το βιοτικό επίπεδο βελτιώθηκε θεαματικά σε όλη την Ελλάδα μετά την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1981. Η αγροτική Πελοπόννησος φημίζεται ως μία από τις πιο παραδοσιακές και συντηρητικές περιοχές της Ελλάδας.Τα χωριά εξακολουθούν ακόμη να εμφανίζουν μείωση πληθυσμού, λόγω έλλειψης οικονομικών ευκαιριών, εκβιομηχάνισης της γεωργίας και γήρανσης του πληθυσμού. Όμως, παρά τη σχετική φτώχεια της ίδιας της περιοχής, οι κάτοικοι της Πελοποννήσου ανέκαθεν κυριαρχούσαν σχεδόν ολοκληρωτικά στην πολιτική και στην κυβέρνηση στην Ελλάδα. Από την Ελληνική ανεξαρτησία τη δεκαετία του 1820 η συντριπτική πλειοψηφία των πρωθυπουργών ήταν Πελοποννησιακής καταγωγής, αρκετοί επίσης επιχειρηματίες στο μεγαλύτερο μέρος κατάγονται από την Πελοπόννησο, ενώ οι Μανιάτες κυριαρχούν παραδοσιακά στις Ένοπλες Δυνάμεις. Όλα αυτά έχουν προσδώσει στους ανθρώπους της Πελοποννήσου τη φήμη επιτηδειότητας και πολιτικών διασυνδέσεων στην Ελληνική πολιτική κουλτούρα. Στα τέλη Αυγούστου του 2007 μεγάλα τμήματα της Πελοποννήσου επλήγησαν από δασικές πυρκαγιές, που προξένησαν σοβαρές ζημιές σε χωριά και δάση και το θάνατο 77 ανθρώπων. Άγνωστες είναι ακόμη οι συνέπειες των πυρκαγιών στο περιβάλλον και την οικονομία της περιοχής.

Παραδοσιακοί χοροί

Παραδοσιακοί χοροί της Πελοποννήσου:

• Συρτός
• Τσάμικος
• Τσακώνικος

Γεωργία – κτηνοτροφία – προϊόντα – βιομηχανία

Η οικονομία της Πελοποννήσου βασιζόταν παραδοσιακά αποκλειστικά σχεδόν στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Βιομηχανία παρουσιάστηκε κυρίως στις περιοχές Πατρών και Αιγίου, που ήταν από οικονομική άποψη οι πιο δραστήριες (μηχανουργεία, βαμβακονηματουργεία, εργοστάσια χαρτιού, κρασιών, ελαστικών, ελαιουργεία, σταφιδεργοστάσια).

Από την άποψη της γεωργίας επικρατεί η καλλιέργεια των δημητριακών, των αμπελιών (για σταφίδες και κρασί), της συκιάς, της ελιάς, του ρυζιού, του βαμβακιού. Επίσης καλλιεργείται καπνός, γεώμηλα, κηπευτικά κι αρκετά εσπεριδοειδή. Αρκετά αναπτυγμένη είναι η εκτροφή αιγοπροβάτων. Επίσης η αγελαδοτροφία, η πτηνοτροφία και η μελισσοκομία είναι αρκετά διαδεδομένες. Η αλιεία, στις παραλιακές περιοχές και ιδιαίτερα στην Πάτρα, όπου συγκεντρώνεται, έχει αρκετά αποφασιστική συμβολή στην οικονομία του τόπου, κάνει επίσης και εξαγωγές. Επίσης για τον ίδιο σκοπό χρησιμοποιούνται και οι λιμνοθάλασσες.

Ορυκτός πλούτος

Το βασικό μετάλλευμα της Πελοποννήσου είναι ο λιγνίτης που τροφοδοτεί το θερμοηλεκτρικό σταθμό της Μεγαλόπολης. Τα υπόλοιπα είδη ορυκτών που έχουν βρεθεί δεν είναι εκμεταλλεύσιμα. Γι’ αυτό στην Πελοπόννησο υπάρχουν λίγα μεταλλεία. Τα σπουδαιότερα μεταλλεύματα που εξάγονται είναι ο σιδηροπυρίτης (Ερμιόνης), μαγγάνιο, σίδηρος, λιγνίτες, χαλαζίας κλπ. Έρευνες για πετρέλαιο στις περιοχές Ηλείας και Τριφυλίας δεν έδωσαν θετικά αποτελέσματα. Επίσης, εικάζεται και ύπαρξη πετρελαίου στον Πατραϊκό κόλπο, χωρίς όμως να έχουν γίνει προσπάθειες εξακρίβωσης και εξεύρεσης μέχρι σήμερα.

Σημειώσεις

Βιβλιογραφία

• Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Οι μεταμορφώσεις της Πελοποννήσου (4ος-15ος αι.), Aθήνα 2000. ISBN 960-7998-03-0.
• Jacob Philipp Falmerayer, Ιστορία της Χερσονήσου του Μοριά κατά το μεσαίωνα, Εκδόσεις «Μεγάλη Πορεία», Αθήνα 2014. ISBN 960-873-551-4.

Πηγή

https://el.wikipedia.org

Σχόλια